Τις πρώτες πληροφορίες για την Αγία αυτή βρίσκουμε στο Δ’ κεφάλαιο του κατά Ιωάννην Ευαγγελίου. Ήταν κάτοικος της Σαμαρειτικής πόλης Συχάρ. Κάθε μεσημέρι πήγαινε έξω από την πόλη, στο πηγάδι το λεγόμενο του Ιακώβ, και γέμιζε τη στάμνα της. Εκεί μια μέρα συνάντησε τον Ιησού, πού φανέρωσε όλα τα  ιδιαίτερα της. Σ’ αυτήν, επίσης, είπε ο Κύριος μας τη μεγάλη αλήθεια, ότι Αυτός  είναι “το ύδωρ το ζών”, δηλαδή η αστείρευτη πηγή του Αγίου Πνεύματος. Και  συνέχισε ο Κύριος: “Το ύδωρ ο δώσω αυτω. γενήσεται εν αύτω πηγή ύδατος αλλομενου εις ζωήν αίώνιον” Το νερό, δηλαδή, πού θα δώσω εγώ στον άνθρωπο πού πιστεύει, λέει ο Κύριος, θα μεταβληθεί μέσα , του σε πηγή νερού, πού δε θα στερεύει. Άλλα θα αναβλύζει και θα τρέχει πάντοτε, για να του παρέχει  ζωή αιώνια. Αυτό το “ύδωρ” έδωσε και ο Κύριος μας στη Σαμαρείτιδα. Έτσι,   αργότερα βαπτίστηκε χριστιανή μεταξύ των πρώτων γυναικών της Σαμάρειας και ονομάστηκε Φωτεινή. ‘Από τότε (σύμφωνα με την παράδοση) αφιέρωσε τον   εαυτό της στη διάδοση του Ευαγγελίου στην Αφρική και στη Ρώμη. Εκεί έλαβε και   μαρτυρικό θάνατο από τον Νέρωνα, όταν αυτός έμαθε ότι ή Φωτεινή έκανε χριστιανές τη θυγατέρα του Δομνίνα και μερικές δούλες της. Συγχρόνως με τη  Φωτεινή, θανατώνονται και οι δύο γιοι της και οι πέντε αδελφές της.

Απολυτίκιο. Ήχος α’. Της ερήμου πολίτης.

Την πηγήν δεξαμένη της σοφίας και χάριτος, εκ χειλέων Κυρίου Φωτεινή Ισαπόστολε, νομίμως ηγωνίσω πανοικεί, και νέμεις φωτισμόν παρά Θεού, τοις προστρέχουσι τη σκέπη σου τη σεπτή, και εύλαβώς βοώσί σοι δόξα τω δεδωκότι σοι ίσχύν, δόξα τω σε στεφανώσαντι, δόξα τω χορηγούντι δια σου, χάριν ημίν και έλεος.