Μετά τη λήξη των εργασιών της Επιτροπής, ο Μητροπολίτης Κωνσταντίας Βασίλειος, Πρόεδρος της Επιτροπής, κατακλείοντας τις εργασίες, προέβη σε σύντομη αξιολόγηση του έργου της.

1. Απολογισμός του μέχρι τούδε έργου.
   «Με τη βοήθεια του Θεού φθάσαμε στο τέλος των εργασιών της συναντήσεως της παρούσας Επιτροπής και στο σημείο της αξιολόγησης του έργου της Επιτροπής για την επταετία που πέρασε.

Τα βήματα που έχουν γίνει κατά την περίοδο αυτή, από τότε που αναλάβαμε τα ηνία της Πίστεως και Τάξεως (Π.Τ.) είναι πολύ σημαντικά, τόσο από απόψεως προγραμμάτων και μελετών, όσο και από απόψεως ουσίας και περιεχομένου, είτε όσον αφορά τη Διοίκηση είτε όσον αφορά τον καθορισμό της πορείας των θεολογικών μελετών και των άλλων δραστηριοτήτων της Επιτροπής, αλλά ακόμη και της μελλοντικής πορείας της Επιτροπής, δεδομένης της ιστορίας της και της σημασίας που έχει για το ΠΣΕ και για τις Εκκλησίες.

Όλοι ενθυμούμαστε τις δυσκολίες που υπήρχαν (συναντήσεις Faverges, Grans Mondana), γιατί, τόσο ο Πρόεδρος, όσο και τα μέλη του Προεδρείου (officers), είχαν νεοεκλεγεί. Βεβαίως μερικοί ήσαν μέλη της προηγούμενης σύνθεσης, όπως ο Μητροπολίτης Γεννάδιος κ.ά., και έτσι, με την πείρα τους, διασφαλίσθηκε η συνέχεια όσον αφορά στο έργο της Επιτροπής.

Μέσα στα πλαίσια αυτά, επιτεύχθηκε η ολοκλήρωση των τριών Θεολογικών Μελετών και η συνέχιση της προσφοράς της Πίστεως και Τάξεως (Π.Τ.) εντός του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών (ΠΣΕ), όπως το θέμα της Προσευχής περί της Ενότητας, η στήριξη των προσπαθειών των Ενωμένων και προς Ένωση Εκκλησιών κ.λπ.

1. Για δεύτερη φορά στην ιστορία της, η Π.Τ. ζει την ευχάριστη και σημαντική για την αποστολή της στιγμή της ολοκλήρωσης και αποδοχής του δευτέρου κειμένου συγκλήσεων. Το πρώτο αφορούσε το «Βάπτισμα, Ευχαριστία, Ιερωσύνη», ΒΕΜ (1982) και το δεύτερο, το δικό μας κείμενο περί της Εκκλησίας, «Η Εκκλησία: προς μία κοινή θεώρηση» (The Church: Towards a Common Vision). Να μου επιτραπεί να επισημάνω το γεγονός, το οποίο θεωρώ ότι δεν είναι τυχαίο γεγονός, αλλά γεγονός της πρόνοιας του Θεού. Το πρώτο κείμενο συγκλήσεων συντάχθηκε και ολοκληρώθηκε επί προεδρίας ορθοδόξου Προέδρου, του αείμνηστου Καθηγητή Νικολάου Νησιώτη, που ήταν και καθηγητής μου, και το δεύτερο επί της προεδρίας και πάλιν ενός ορθοδόξου Προέδρου, της ημετέρας ταπεινότητας, γι αυτό και ευχαριστώ τον δωρεοδότη Κύριο για το γεγονός αυτό. Ευχαριστώ, βεβαίως όλα τα μέλη της Επιτροπής που συνέβαλαν με τρόπο ουσιαστικό στο επίτευγμα αυτό, ιδιαιτέρως όμως ευχαριστώ τον Rev. Prof. William Henn και τον Canon Peter για τη σημαντική συμβολή τους στη σύνταξη του κειμένου, όπως και όλα τα μέλη της Συντακτικής Επιτροπής καθώς και τα μέλη της αντίστοιχης Υποεπιτροπής για την Εκκλησιολογία. Αν και δεν είναι παρών, δίκαιος έπαινος ανήκει και στον Μητροπολίτη Σασίμων Γεννάδιο που είχε την πρωτοβουλία της συγκλήσεως της διορθοδόξου συναντήσεως στην Κύπρο και σε όλα τα μέλη της συναντήσεως εκείνης, με την οποία δόθηκαν οι ορθόδοξες εκκλησιολογικές θέσεις επί του κειμένου και έτσι κατέστη δυνατή η επεξεργασία του κειμένου και η ένταξη των θέσεων αυτών στο κείμενο. Αν κάποτε δημιουργούνταν εντάσεις, αυτές δεν περιείχαν τίποτε εναντίον κάποιου, αλλά αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι διεξάγεται θεολογικός διάλογος για την αλήθεια και όταν γίνεται διάλογος για την αλήθεια τότε δημιουργούνται εντάσεις.
2. Παρά τις δυσκολίες που παρατηρήθηκαν, είμαστε πλέον βέβαιοι ότι ενώπιον της Γενικής Συνελεύσεως θα τεθεί και το δεύτερο κείμενο, «Moral Discernment, καρπός της δεύτερης Θεολογικής μελέτης σχετικής με το πώς οι Εκκλησίες λαμβάνουν τις αποφάσεις για θέματα ηθικού περιεχομένου και σε ποίες πηγές αυθεντίας στηρίζονται. Αυτό θα γίνει κατορθωτό αφού γίνει η αναγκαία επεξεργασία του από την ειδικά προς τούτο συσταθείσα επιτροπή.
3. Είμαστε εξ άλλου ικανοποιημένοι γιατί, τελικά, το κείμενο της τρίτης Θεολογικής Μελέτης των Πηγών Εξουσίας (Sources of Authority), μετά την απόφασή μας να εκδοθεί ως κείμενο της Π.Τ., παραμένει υπό την πνευματική ιδιοκτησία της Επιτροπής.

Ευχαριστώ τα μέλη και των τριών Υποεπιτροπών και τους προεδρεύοντες των Υποεπιτροπών για τον ζήλο που επέδειξαν και την πιστότητα με την οποία εργάσθηκαν ώστε να οδηγηθούμε στην ολοκλήρωση του έργου που είχαν επωμισθεί.

4. Η σύγκλιση της Ολομελείας της Επιτροπής στην Κρήτη ήταν ομολογουμένως ένα δύσκολο έργο, αλλά επιτυχής και συνέβαλε σημαντικά στην πρόοδο των Θεολογικών Μελετών. Εξ άλλου, η Ολομέλεια της Κρήτης συνιστά πλέον σημαντική αναφορά στην ιστορία, τη ζωή και το έργο της Πίστεως και Τάξεως. Η παρουσία του Οικουμενικού Πατριάρχη στην Ολομέλεια αυτή της προσδίδει ιδιαίτερο κύρος και σημασία για την αναζήτηση της ενότητας των Εκκλησιών. Μετά την αναθεώρηση των Κανονισμών Λειτουργίας, θα είναι και η τελευταία συνάντηση αυτής της μορφής.
5. Με το έργο της παρούσας Διαρκούς Επιτροπής, επιτεύχθηκε η ολοκλήρωση της αναθεώρησης (revision) των Κανονισμών Λειτουργίας που, μετά την αποδοχή τους από την Κεντρική Επιτροπή και τη Γενική Συνέλευση, η Π.Τ. θα λάβει τελείως διαφορετική μορφή από την μέχρι τούδε γνωστή δομή της και από εκείνη που είχε κατά καιρούς από την ίδρυσή της το 1927 και εντεύθεν. Από την εφαρμογή των νέων Κανονισμών Λειτουργίας αρχίζει μία νέα φάση της ιστορίας της Π.Τ. Ελπίζουμε ότι θα ανταποκριθεί στις προσδοκίες μας που θελήσαμε να εμπνεύσουμε μέσα από την αναδόμηση και βεβαίως και στις προσδοκίες των Εκκλησιών μας για το έργο της ενότητας των Εκκλησιών. Ευχαριστώ όλους σας για την εποικοδομητική συμβολή σας στο έργο της αναθεώρησης και ιδιαιτέρως τον Διευθυντή Canon John Gibaut και την καθηγήτρια Dr Myriam Wijlens για το έργο σύνταξης των νέων Κανονισμών Λειτουργίας.
6. Υπενθυμίζουμε εξ άλλου τη δημοσίευση του κειμένου μελέτης σχετικού με το Βάπτισμα, που κληροδοτήθηκε από την προηγούμενη περίοδο και για το οποίο για μεγάλη χρονική περίοδο υπήρχε σχετική αβεβαιότητα ως προς το μέλλον του.

Αν οι ανωτέρω δραστηριότητες συνιστούν την επίσημη ημερήσια διάταξη της Π.Τ., δεν πρέπει να παραγνωρισθούν οι ποικίλες δραστηριότητες του Διευθυντή της Επιτροπής Canon John Gibaut. Εκτός από τη συνεργασία του με τα μέλη της Επιτροπής και τη συμβολή του στην ολοκλήρωση των μελετών, είχε και την προσωπική του ημερήσια διάταξη ως Διευθυντής, εκπροσωπώντας την Π.Τ. σε πολλές περιπτώσεις εντός του ΠΣΕ και εκτός, καθιστώντας ορατή και γνωστή την Επιτροπή και το έργο της μέσα από ποικίλες δυσκολίες, γι αυτό και τον ευχαριστούμε. Αναντιρρήτως, και η συμβολή των στελεχών της Επιτροπής στις Θεολογικές Μελέτες είναι σημαντική. Εμείς, εξ άλλου, προσωπικά σε πλείστες όσες περιπτώσεις έχουμε εκπροσωπήσει την Π.Τ. με την ιδιότητα του Προέδρου (Moderator) της Π.Τ. Με τον τρόπο αυτό η Επιτροπή έκανε περισσότερο αισθητή την παρουσία της εντός και εκτός του ΠΣΕ.

Ευχαριστούμε, επίσης, την κα Grdzelidze Tamara, τον κ. Mateus Odair και την κα Heller Dagmar για την ενίσχυση του έργου των Θεολογικών Μελετών και βεβαίως τον κ. Alexander Freeman για τη γραμματειακή προσφορά του. Ευχαριστώ όλως ιδιαιτέρως και τον Canon Peter για τη λήψη των Πρακτικών. Έτσι, καταγράφονται οι αποφάσεις μας, οι απόψεις των μελών της Επιτροπής και καταρτίζεται η ιστορία της.

2. Ποια η αποστολή της Επιτροπής από τούδε και στο εξής;
   Νομίζω ότι, όπως και για την περίοδο που ολοκληρώνεται τώρα, αλλά και για την όλη ιστορία της Επιτροπής, ο βασικός στόχος παραμένει η αναζήτηση της ενότητας των Εκκλησιών, κατά τον ίδιο τρόπο πρέπει να συνεχισθεί αυτή η αναζήτηση και στο μέλλον, γιατί το θέμα ενότης πρέπει να αποτελεί μία συνεχή πορεία και μία συνεχή αναζήτηση. Οι Εκκλησίες ταλανίζονται ένεκα των διαιρέσεων μέσα στις συνθήκες των σύγχρονων κοινωνιών και η αναζήτηση της ενότητας είναι εκ των ων ουκ άνευ. Υπάρχουν πολλά θέματα σχετικά με το κύριο ερώτημα περί ποίας ενότητας μιλούμε, που μπορεί να περιλάβουν και ζητήματα εκκλησιολογικών διαφορών προερχομένων από την ιστορία των Εκκλησιών, αλλά και άλλα που αναβλύζουν από τη σύγχρονη κατάσταση της ζωής και των σχέσεων των Εκκλησιών. Το περί της Εκκλησίας κείμενο είναι ενδεικτικό του ευρέως προβληματισμού αυτού και των θεμάτων που παραμένουν ακόμη για περαιτέρω διάλογο.

Επιπρόσθετα, η Επιτροπή δεν μπορεί να αγνοήσει η να παραγνωρίσει σύγχρονους προβληματισμούς, όπως αυτό των moral discernments. Σήμερα, επί παραδείγματι, εξαπλώνεται απειλητικά το φαινόμενο της νέας μορφής φτώχειας, ένεκα του οικονομικού συστήματος και της κρίσεως που προήλθε από αυτό, με όλες τις επιπτώσεις, της ανεργίας, της αύξησης των αυτοκτονιών, της αύξησης του φαινομένου της πορνείας, της εγκληματικότητας, της εμπορίας προσώπων κλπ. Είναι οι Εκκλησίες έτοιμες να ανταποκριθούν στις νέες αυτές προκλήσεις και σε ότι άλλο συνεπάγεται η κατάσταση αυτή; Τα ζητήματα αυτά μπορούν να χαρακτηρισθούν ως επείγοντα και ως τομείς συνεργασίας μεταξύ των Εκκλησιών για μεγαλύτερα αποτελέσματα.

Ελπίζω ότι κατά την τελευταία συνάντηση της Διαρκούς Επιτροπής να δοθεί η ευκαιρία και η δυνατότητα να τεθούν κάποιες βάσεις για την μελλοντική πορεία του έργου της Π.Τ.».