Μητροπολίτη Κωνσταντίας – Αμμοχώστου Βασιλείου

Ήδη βρισκόμαστε στη δεύτερη εβδομάδα της αγίας και μεγάλης Τεσσαρακοστής, κατά την οποία η Εκκλησία μας προτείνει τον τρόπο και μας παρέχει τα μέσα για τον πνευματικό μας αγώνα. Ο τρόπος και τα μέσα αυτά δεν είναι αδύνατα για τον καθένα από εμάς. Είναι τρόπος και μέσα δοκιμασμένα και εφρμόζουν απόλυτα στην ανθρώπινη μας φύση ή και αδυναμία. Πολλοί άνθρωποι της Εκκλησίας ανά τους αιώνες, άνδρες και γυναίκες, τα έχουν δοκιμάσει και έχουν δοκιμασθεί από τον τρόπο και τα μέσα αυτά και όχι μόνο δεν αντιμετώπισαν δυσκολίες ως προς την εφαρμογή τους, αλλά εφαρμόζοντάς τα έφθασαν και σε επίπεδο αγιότητας. Άλλωστε, δεν πρέπει να λησμονούμε ότι στον αγώνα τον πνευματικό, ο άνθρωπος που αγωνίζεται με ειλικρίνεια, με αγάπη προς τον Θεό, με αγάπη προς τον πλησίον του, ενδυναμώνεται από τη χάρη του Θεού και καθίσταται ικανός ακόμα και για περισσότερη άσκηση, για μεγαλύτερους αγώνες και για μεγαλύτερη πνευματική ανάταση.

Ποιά είναι τα μέσα αυτά που μας προτείνονται κατ’ εξοχήν κατά την περίοδο αυτή της αγίας και μεγάλης Τεσσαρακοστής;

Πρώτον, η νηστεία. Είναι προφανές ότι η νηστεία θέλει να οδηγήσει τον άνθρωπο στην εγκράτεια και στη δυνατότητα να δαμάσει τα πάθη του. Η αποχή από φαγητά, όχι μόνο ως προς την ποιότητα αλλά και ως προς την ποσότητα, νηστέια που σημαίνει ότι αυτός που νηστεύει πρέπει να αισθανθεί την πείνα, θα τον οδηγήσει στη συνειδητοποίηση της πνευματικής πείνας και έτσι θα αναζητήσει την πνευματική τροφή για τον κορεσμό της πνευματικής του πείνας, κατά τον τρόπο που αναζητά την υλική για να διατηρήσει τη φυσική του ύπαρξη. Παραδείγματα έχουμε πολλά από ανθρώπους που άσκησαν το μέσο της νηστείας, όπως ο Μωυσής, ο Ηλίας και όλοι οι άγιοι της Εκκλησίας. Ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός αποτελεί το κατ’ εξοχήν παράδειγμα. Νήστεψε σαράντα ημέρες και αντί να υποκύψει στην αναζήτηση της υλικής τροφής, όπως του υποδείκνυε ο πειρασμός, είπε ότι «ουκ επ’ άρτω μόνω ζήσεται άνθρωπος, αλλ’ επί παντί ρήματι εκπορευομένω διά στόματος Θεού».

Η προσευχή. Ο άνθρωπος δεν πρέπει να περιορίζει την ύπαρξή του από μόνος του στον υλικό και μόνο κόσμο και στον προσμετρίσιμο χρόνο της επί γης ζωής του. Είναι τραγικό να του λέγει ο Θεός είσαι αιώνιος και εκείνος να θέλει να είναι μόνο θνητός και να καθορίζει και να περιορίζει το χρόνο της υπάρξεώς του μόνο πάνω στη γη αυτή. Η προσευχή είναι από τα μέσα με τα οποία μας παρέχεται η δυνατότητα να σπάσουμε το φράγμα της ύλης και του χρόνου και να επικοινωνήσουμε με τον αιώνιο Θεό. Αυτή την περίοδο διαπιστώνουμε ότι εισερχόμεθα στην εντατική μονάδα της προσευχής της Εκκλησίας για τη θεραπεία μας από τη θνητότητα, για την επικοινωνία μας με τον Θεό, για την έκφραση της αγάπης μας προς τον πλησίον μας με ποικίλους τρόπους, για την αποκοπή των παθών μας.
Όντως, καθόλη τη διάρκεια της αγίας και μεγάλης Τεσσαρακοστής έχουμε τη συγκέντρωση του ανεκτίμητου λειτουργικού πλούτου της Εκκλησίας μας, που μας εισάγει στα νοήματα της λατρείας του Θεού, στη σημασία και αναγκαιότητα της συμμετοχής μας στις διάφορες Ακολουθίες, στη γνωριμία του πλούτου αυτού με τον οποίο έχουν τραφεί πνευματικά προηγούμενες γενεές γενεών και πολλοί αγίασαν χρησιμοποιώντας αυτό το έξοχο δώρο της αγάπης του Θεού προς εμάς.

Να υπενθυμίσουμε τις Ακολουθίες του Νυχθημέρου, Ορθρος, Ώρες, Εσπερινός, Μεγάλο Απόδειπνο. Επίσης, τις Λειτουργίες των Προηγιασμένων Δώρων, με τις οποίες μας παρέχεται η δυνατότητα πιο πυκνής συμμετοχής μας στη θεία Κοινωνία. Τι Ακολουθίες των Χαιρετισμών, με τις οποίες λατρεύεται ο ενανθρωπήσας Κύριος ημών Ιησούς Χριστός και τιμάται εξαιρέτως η Υπεραγία Θεοτόκος, η Μητέρα του Κυρίου και Μητέρα όλων μας. Η τέλεση της θείας Λειτουργίας του αγίου Ιωάννη του Χρυσοστόμου κατά τα Σάββατα και του Μεγάλου Βασιλείου κατά τις Κυριακές της περιόδου αυτής των νηστειών. Ο Μεγάλος Κανόνας, και βεβαίως οι εξαιρετικές Ακολουθίες της Μεγάλης Εβδομάδος.

Εκτός από όλο τον λειτουργικό αυτό πλούτο, ενώπιον μας αναπτύσσονται διάφορα θέματα και προβάλλονται παραδείγματα, είτε από την Αγία Γραφή, είτε από τη ζωή της Εκκλησίας, για να μας δείξουν το δρόμο της δικής μας πνευματικής πορείας και να μας ενισχύσουν με το δικό τους παράδειγμα. Η Κυριακή της Ορθοδοξίας θέλει να μας υπογραμμίσει πόσο σημαντικό είναι να αγωνιζόμαστε για την ορθότητα της πίστεως μας, όπως διδάχθηκε και βιώθηκε από τους Πατέρες της Εκκλησίας διά μέσου των αιώνων. Ο Τίμιος Σταυρός, την Τρίτη Κυριακή των Νηστειών, εξ άλλου, είναι το αποκούμπι μας και η ελπίδα μας για τη δική μας σωτηρία, αλλά και το σημείο της δικής μας μαρτυρίας μέσα στον κόσμο που ζούμε. Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακας, η αγία Μαρία η Αιγυπτία, είναι τα παραδείγματα που είτε αγωνίσθηκαν για να κρατηθεί η πίστη ανόθευτη, είτε αγίασαν μέσα από την πνευματική άσκηση της προσευχής, της νηστείας και της αφοσιώσεως στις επιτεγές του Ευαγγελίου του Χριστού για την αγάπη του Θεού και την αγάπη του πλησίον.

Ο πνευματικός μας αγώνας αποσκοπεί στον ένα και μοναδικό στόχο και γεγονός που θα ακολουθήσει ως επιστέγασμα, τα Πάθη και την Ανάσταση του Κυρίου και Σωτήρα μας Ιησού Χριστού. Η πορεία αυτή δεν είναι τυπική και δεν πρέπει να είναι τυπολατρική. Με την πορεία μας αυτή, αφ’ ενός μεν μετέχουμε στα Πάθη και στην Ανάσταση του Κυρίου, αφ’ ετέρου δε χαράσσουμε και τη δική μας πορεία μέσα στον κόσμο για να οδηγηθούμε στην ένωσή μας με την αληθινή ζωή, με τον Τριαδικό Θεό, το Πατέρα και τον Υιό και το Άγιο Πνεύμα.

Μπορούμε να τυπολογίσουμε, δηλαδή να παραλληλίσουμε την πορεία μας μέσα από την αγία και μαγάλη Τεσσαρακοστή, πρώτα με την πορεία του Ισραηλιτικού λαού μέσα από την έρημο, όταν έφυγε από την Αίγυπτο για να πάει στη Γη της Επαγγελίας, τη Γη που του υποσχέθηκε ο Θεός. Εμείς δεχόμεθα και ομολογούμε ότι ο άνθρωπος, μετά την πτώση στην αμαρτία, βρέθηκε στο χώρο των δεινών, όπως η Αίγυπτος για τον Ισραηλιτικό λαό. Επομένως, η μεγάλη Τεσσαλακοστή είναι η δική μας έξοδος από τη χώρα των δεινών της αμαρτίας και η πορεία μας προς τη νέα Γη της Επαγγελίας, που δεν είναι άλλη από τη Βασιλεία του Θεού. Αυτή η πορεία, όμως, δεν είναι τίποτα άλλο από την πορεία που μας υποδεινκύει ο Θεός, η πορεία του κάθε ανθρώπου, ώστε να συναντήσει τη χάρη της σωτηρίας και της αγιότητας που μας προσφέρει ο Θεός. Η νηστεία, η προσευχή, η ελεημοσύνη, η αγάπη του Θεού, η αγάπη του πλησίον μας είναι ένδειξη της ανταπόκρισης του ανθρώπου στην κλήση αυτή του Θεού.