ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΟ ΣΩΜΑΤΕΙΟ ΚΑΙ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ   ΠΡΑΣΤΕΙΟΥ ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΥ

Ο εύφορος κάμπος της Μεσαορίας, της οποίας η γη διαμορφώθηκε από τις προσχώσεις του Πεδιαίου και του Ιδαλία, αποτέλεσε από πολύ νωρίς έναν εξαιρετικά θελκτικό τόπο για εγκατοίκηση, γι’ αυτό σημάδια της παρουσίας ανθρώπων συναντά κανείς σε όλη την έκτασή της. Ειδικά όσον αφορά στο Πραστειό, σε μια ακτίνα λίγων χιλιομέτρων γύρω του έχουν εντοπιστεί μυκηναϊκό οχυρό και νεκροπόλεις των αρχαίων χρόνων. Το ίδιο το χωριό Πραστειό παρόλα αυτά, το οποίο πρωτοαναφέρεται σε παπική βούλλα του 1196, φαίνεται να είναι ομαλή μετεξέλιξη ενός αγροτικού συνοικισμού της βυζαντινής εποχής που αποτελούσε προάστειο (από όπου και το όνομά του) της σπουδαίας κώμης Σίγουρης.

Το Πραστειό και η Σίγουρη σε χάρτη του 1542

Η σημασία της Σίγουρης ως ένα πλούσιο κέντρο με πολλούς ιερείς και προύχοντες αποδεικνύεται από χειρόγραφο του 1193, σύμφωνα με το οποίο ένα ακριβό ευαγγέλιο «ηγοράσθη εκ συνεργείας και πολλού πόθου των θεοσεβεστάτων ιερέων του χωρίου Σηβούρεως του τε κυρού παπά Λέοντος και του κυρού παπά Ολυμπίτου και τώνδε λοιπόν θεοσεβεστάτων ιερέων και των φιλοχρηστών οικοδεσποτών του αυτού χωρίου του τε κυρού Θεοδώρου του Κόνταρη και τώνδε λοιπόν ων τα ονόματα εν βίβλω ζωής. Και ετέθη εις τον πάνσεπτον ναόν της υπεραγίας δεσποίνης ημών Θεοτόκου της Σιβουριατίσσης».

Πολυτελής μεσαιωνική κεραμική στη Σίγουρη

Η ευμάρεια της Σίγουρης διαφαίνεται και μέσα από άλλα μεσαιωνικά έγγραφα που αναφέρονται στα μεγάλα έσοδα της περιοχής από τη σιτοκαλλιέργεια, αλλά και από τις φυτείες ζαχαροκάλαμου. Η Σίγουρη όμως, ήταν περισσότερο γνωστή για την προστασία που πρόσφερε σε κρίσιμες ιστορικές στιγμές σε άρχοντες που κατέφευγαν στην εκεί βασιλική κατοικία, αλλά κυρίως για την ασφάλεια που παρείχε μετά την ανέγερση του περίφημου κάστρου της το 1391, το οποίο, όπως περιγράφει ο Φλώριος Βουστρώνιος, «βρίσκεται στο χωριό της Σίγουρης σε επίπεδο χώρο, είναι τετράγωνο με 4 πύργους στις γωνιές και μια ανυψωνόμενη γέφυρα στην είσοδό του και περιβάλλεται από μεγάλες και βαθιές τάφρους, οι οποίες γεμίζουν νερό από τον ποταμό Πεδιαίο».

Ερείπια του κάστρου της Σίγουρης

Παρά το γεγονός ότι το Πραστειό ήταν αρχικά εξαρτώμενο από την ισχυρή Σίγουρη και ανήκε τουλάχιστον έως το 1513 στη διοικητική περιοχή της, βαθμιαία ανεξαρτητοποιήθηκε και σταδιακά επεκτάθηκε και επικράτησε, τροφοδοτούμενο πληθυσμιακά από την επιφανή κώμη, ειδικά μετά την κατακρήμνιση του κάστρου της το 1529. Η μετάγγιση κατοίκων από τη Σίγουρη, που οδήγησε στην εξαφάνισή της, ολοκληρώθηκε τον πρώτο αιώνα της οθωμανικής κυριαρχίας, έτσι ώστε το  Πραστειό, παρότι συνέχισε να προσδιορίζεται  ως «Πραστειό της Σίουρης», να αποτελέσει μια από τις πιο δυναμικές κοινότητες της Μεσαορίας.

Ο Άγιος Γεώργιος του Πραστειού

Όταν είχαν πρωτομετακινηθεί οι κάτοικοι της Σίγουρης στο Πραστειό, μια από τις βασικές τους έγνοιες, σύμφωνα με την παράδοση, ήταν να μεταφέρουν την εικόνα του Αγίου Γεωργίου στο νέο τους γεωργικό χωριό. Βέβαια, ο σημερινός ναός του Αγίου Γεωργίου Πραστειού ανοικοδομήθηκε το 1875 (αν και τμήμα του εικονοστασίου είναι κατά έναν αιώνα παλαιότερο υποδηλώνοντας προϋπάρχον οικοδόμημα, εικόνα του οποίου εντοπίστηκε στα χέρια τούρκων αρχαιοκάπηλων) και το 1922 προστέθηκε ένας ηλιακός.

Εικόνα του 18^ου αιώνα  από τον  Άγιο Γεώργιο

Πρόκειται για ναό με κάποια φραγκοβυζαντινά τεχνοτροπικά χαρακτηριστικά, του οποίου το πιο εντυπωσιακό στοιχείο ήταν το υψηλό, λαξευτό καμπαναριό. Το παραπάνω, σε συνδυασμό με κάποια άλλα ανάγλυφα δείγματα, όπως η μορφή του Αγίου Γεωργίου στο παράθυρο της αψίδας του ιερού, καθιστούσε το ναό του Πραστειού έναν από τους ωραιότερους και σημαντικότερους σε όλη τη Μεσααορία.

Το καμπαναριό του Αγίου Γεωργίου

Εκτός της εξέχουσας σημασίας στην επαρχία, ξεχωριστό και πολύπτυχο ρόλο διαδραμάτιζε η εκκλησία και μέσα στη ζωή της ίδιας της κοινότητας. Το Νοέμβριο, ανήμερα του Αγίου Γεωργίου του Σπόρου, ξεκινούσε η σπορά και κάθε Απρίλη, του Αγίου Γεωργίου πάλι, διοργανώνονταν αθλητικοί αγώνες. Το 1936 μάλιστα, η εκκλησία παραχώρησε χωράφι για να δημιουργηθεί γήπεδο, όπως είχε δημιουργήσει και σχολείο στον περίβολο της εκκλησίας το 19^ο αιώνα, που το εφοδίασε με βιβλία εκκλησιαστικά αλλά και με αναγνωστικά.

Το εσωτερικό του Αγίου Γεωργίου

Σε αυτό το σχολείο δίδασκαν Οκτώηχο και ψαλτήρι καλόγεροι από τη Μονή Μαχαιρά που είχε μετόχι στο Πραστειό με σημαντική κτηματική περιουσία ήδη από το 18^ο αιώνα. Εκεί έμαθε γράμματα και ο καταγόμενος από το Πραστειό αρχιεπίσκοπος Κύριλλος Γ΄, για τον οποίο οι εφημερίδες της εποχής είχαν γράψει «Η Κύπρος από εκατοεντηρίδων ίσως δεν έχει να επιδείξει καλύτερον – εξαιρούμεν την του 1821 διά την εξαιρετικήν εκείνην θυσίαν του Κυπριανού – εν τω συνόλω εις ιεραρχίαν είτε εις εκκλησιαστικήν κίνησιν. Αποκατεστάθη τάξις εν τη διοικήσει καλύτερα. Η ιστορία αναμφιβόλως θα κατατάξη τον Αρχιεπίσκοπον Κύριλλον τον Γ΄ μεταξύ των κορυφαίων της Εκκλησίας και Πατρίδος». Πραστίτης ήταν επίσης και ο βαθειά μορφωμένος αρχιμανδρίτης Ιουβενάλιος Ελευθεριάδης που συνάρπαζε το ποίμνιο της Αμμοχώστου με τα λογοτεχνικά του κηρύγματα και προτάθηκε μάλιστα να ανελιχθεί στον αρχιεπισκοπικό θρόνο μετά το θάνατο του Κυρίλλου.

Αρχιεπίσκοπος Κύριλλος Γ’

Μέσα από όλα αυτά λοιπόν, διαφαίνεται ο καίριος ρόλος που διαδραμάτιζε η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στη διαμόρφωση της καθημερινότητας, αλλά και της μοίρας των Πραστιτών, οι οποίοι ανέδειξαν με την πολυσχιδή δράση τους τη μοναδικότητα του Πραστειού σε παγκύπριο επίπεδο.

Άγγελος Δ. Σμάγας