Ἡ Ἱερὰ Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κύπρου, ἀπηχοῦσα καὶ τὰ αἰσθήματα ὀργῆς καὶ ἀγανάκτησης τοῦ Κυπριακοῦ Λαοῦ, ὅπως καὶ ὅλων τῶν Ὀρθοδόξων, ἐκφράζει τὴν βαθιά της θλίψη καὶ ἀνησυχία συγχρόνως, ἕνεκα τῆς πρόσφατης ἀποφάσεως τῶν Τουρκικῶν ἀρχῶν νὰ μετατρέψουν τὴν Ἁγία Σοφία Κωνσταντινουπόλεως σὲ Μουσουλμανικὸ τέμενος.
Ὁ Κυπριακὸς Ἑλληνισμὸς ἔχει ἕναν ἐπιπρόσθετο λόγο νὰ ἐκφράζει τὴν ἀνησυχία καὶ τὴ θλίψη του γιὰ τὴν ἀνίερη καὶ ἀπαράδεκτη αὐτὴ πράξη τῆς Τουρκικῆς ἡγεσίας, δεδομένου ὅτι ἀπὸ τὸ ἔτος 1974, ὁ μεγαλύτερος ἀριθμὸς τῶν Ἐκκλησιαστικῶν μνημείων τῶν κατεχομένων ὑπὸ τῶν Τουρκικῶν στρατευμάτων ἐδαφῶν τῆς Κυπριακῆς Δημοκρατίας ἔχουν συληθεῖ καὶ ἔχουν παραμείνει τὰ τοιχώματα νὰ βοοῦν. Ἄλλες Ἐκκλησίες ἔχουν μετατραπεῖ σὲ Μουσουλμανικὰ τεμένη, ἄλλες σὲ σταύλους ζώων, ἄλλες χρησιμοποιοῦνται γιὰ στρατιωτικοὺς σκοπούς, ἄλλες ἔχουν καταστραφεῖ ὁλοσχερῶς γιὰ νὰ ἐξαλειφθεῖ κάθε χριστιανικὴ ταυτότητα τοῦ τόπου. Αὐτὴ ἄλλωστε ἦταν ἡ τακτικὴ σὲ ὅλη τὴν ἱστορία τῶν Τούρκων στὰ ἐδάφη ποὺ κατελάμβαναν στρατιωτικά. Ὅμως, «ἐὰν οἱ ἄνθρωποι σιωπήσωσιν, οἱ λίθοι κεκράξονται».
Εἶναι μὲ θλίψη ποὺ παρακολουθήσαμε καὶ δηλώσεις τῶν ἐκπροσώπων τῶν Τουρκοκυπρίων, οἱ ὁποῖοι, θέλοντας νὰ στηρίξουν τὴν πράξη τῆς Τουρκικῆς Κυβέρνησης, κατηγόρησαν ψευδῶς καὶ ἀσυστόλως τοὺς Ἑλληνοκυπρίους ὅτι προέβησαν σὲ καταστροφὲς τουρκοκυπριακῶν μνημείων καὶ ἐθελοτυφλοῦν, ἐνῶ καθημερινῶς βλέπουν, στὶς περιοχὲς ποὺ διαβιοῦν, τοὺς κατεστραμμένους ἀπὸ τοὺς ἰδίους Χριστιανικοὺς Ναοὺς τῶν κατεχομένων ἐδαφῶν, χωρὶς αἰδὼ προβαίνουν σὲ παρόμοιες ἀσύστολες καὶ ἀστήρικτες κατηγορίες.
Θὰ ἐπιθυμούσαμε νὰ ἑνώσουμε τὴ φωνὴ διαμαρτυρίας μας γιὰ τὴ μετατροπὴ τῆς Ἁγίας Σοφίας σὲ Μουσουλμανικὸ τέμενος μὲ ἐκείνους ποὺ προέβησαν σὲ διάφορες δηλώσεις. Λυπούμαστε ὅμως νὰ παρατηρήσουμε πώς, ὅπως συνέβη μὲ παρόμοιες δηλώσεις γιὰ τὴν Κύπρο, ποὺ παρέμειναν νεκρὸ γράμμα χωρὶς ἀποτέλεσμα, ἀκόμα καὶ ἀποφάσεις τοῦ Συμβουλίου Ἀσφαλείας τῶν Ἡνωμένων Ἐθνῶν, φοβούμαστε ὅτι τὸ ἴδιο θὰ συμβεῖ καὶ γιὰ τὴν περίπτωση τῆς Ἁγίας Σοφίας, γιατὶ δὲν ὑπάρχει ἡ βούληση, ἕνεκα τῶν συμφερόντων τῶν χαρακτηριζομένων χριστιανικῶν ἤ πολιτισμένων Δυτικῶν χωρῶν νὰ λάβουν πρακτικὰ μέτρα ἐναντίον ἐκείνων ποὺ καθίστανται καθημερινῶς «ὑβριστὲς» μὲ λόγους καὶ πράξεις τῆς Χριστιανικῆς πίστεως καὶ τῶν ἀξιῶν τοῦ πολιτισμοῦ μας. Ἄλλωστε, μὲ ἔκπληξη παρακολουθήσαμε καὶ δηλώσεις ἡγετῶν Δυτικῶν χωρῶν νὰ στηρίζουν ἀνερυθρίαστα τὴν ἀπόφαση τῆς Τουρκικῆς ἡγεσίας. Τὸ ἴδιο συμβαίνει μὲ τὶς νωθρὲς καὶ νωχελικὲς ἀντιδράσεις τους στὶς παράνομες ἐνέργειες τῆς Τουρκίας στὴν Κυπριακὴ Ἀποκλειστικὴ Οἰκονομικὴ Ζώνη.
Φοβούμαστε ὅτι ἡ γιὰ ἐμᾶς ἀψυχολόγητη καὶ ἀδικαιολόγητη αὐτὴ ἐνέργεια, ὅπως προσφυῶς ἔχει λεχθεῖ, «θὰ ὁδηγήσει σὲ βαθιὰ ρήξη μεταξὺ Χριστιανισμοῦ καὶ Ἰσλάμ». Γιὰ ἐμᾶς ἀποτελεῖ ἀψυχολόγητη καὶ ἀδικαιολόγητη ἐνέργεια, ὅμως γιὰ τὴν Τουρκικὴ ἡγεσία ἀποτελεῖ συνειδητὴ ἐπιλογὴ ἀπὸ τὴ στιγμὴ ποὺ ἀποφασίζει νὰ κάνει στροφὴ καὶ νὰ ἀπομακρυνθεῖ ἀπὸ τὴν Εὐρώπη γιὰ νὰ ὑλοποιήσει τὸ ἰσλαμικὸ ὅραμα τῆς Ὀθωμανικῆς αὐτοκρατορίας. Τὸ πρόβλημα εἶναι ἑπομένως βαθύτερο, θὰ τὸ ὀνομάζαμε συστημικό, γιατὶ ἀφ᾽ ἑνὸς μὲν στρέφεται ἐναντίον τῶν Χριστιανικῶν ἀρχῶν καὶ τῆς Χριστιανικῆς πίστεως, ἀφ᾽ ἑτέρου δὲ ἀναπλάθει τὴν μουσουλμανικὴ ταυτότητα ποὺ πρέπει νὰ εἶναι ἄλλη ἀπὸ τὴ Χριστιανική. Δὲν πρέπει νὰ περάσει ἀπαρατήρητο ὅτι καὶ ἕνας ἄλλος σημαντικὸς Ναὸς τῆς Κωνσταντινουπόλεως, μὲ βαθύτατο θεολογικὸ περιεχόμενο καὶ ἱστορία, ἡ Μονὴ τῆς Χώρας, μὲ τὰ ἀπαραμίλλου κάλλους ψηφιδωτὰ καὶ τοιχογραφίες προετοιμάζεται νὰ μετατραπεῖ σὲ μουσουλμανικὸ τέμενος. Ἐὰν λοιπόν, ἔστω καὶ ἕνας Μουσουλμάνος ἡγέτης, πολιτικὸς ἤ θρησκευτικός, δὲν δηλώσει τὴν ἀντίθεσή του γιὰ τὴν πράξη αὐτὴ τῶν Τούρκων, τότε ὁλόκληρη ἡ Μουσουλμανικὴ κοινότητα καθίσταται ἔνοχη, στηρίζοντας ἄμεσα ἤ ἔμμεσα τὴν πράξη καὶ τοὺς στόχους τῆς Τουρκικῆς ἡγεσίας.
Αὐτή μας ἡ διαμαρτυρία ἀπευθύνεται ὡς κραυγὴ ἀγωνίας στοὺς Διεθνεῖς πολιτικοὺς καὶ διαχριστιανικοὺς ὀργανισμούς, σὲ Κυβερνήσεις χωρῶν, ἀκόμα καὶ στὴν Διάσκεψη Ἰσλαμικῶν χωρῶν γιὰ νὰ ἀσκήσουν πιέσεις στὴν Τουρκία νὰ σεβαστεῖ τὸ πλέον ἱερὸ σύμβολο τῶν ἀνὰ τὴν οἰκουμένη Χριστιανῶν καὶ ὁ Πρόεδρος τῆς χώρας νὰ πάψει νὰ ἐκτοξεύει ἀπειλὲς ὅτι, «ἀντὶ νὰ ἀφήσουμε τοὺς ἄλλους νὰ μᾶς σκοτώσουν, νὰ τοὺς σκοτώσουμε ἐμεῖς». Ἂν αὐτὴ εἶναι ἡ περὶ Θεοῦ ἀντίληψη τοῦ Ἰσλάμ, τότε αὐτὸ καθίσταται ἐπικίνδυνο γιὰ ὅλη τὴν ἀνθρωπότητα, ἰδαιτέρως σήμερα, ἕνεκα τῆς ἀναμίξεως Χριστιανῶν καὶ Μουσουλμάνων. Ἄλλωστε, ἡ τρομοκρατία, δυστυχῶς, ἔχει κυρίως ἰσλαμικὴ ταυτότητα.
Ἔπειτα ἀπὸ τὸν θόρυβο ποὺ δημιουργήθηκε ἀπὸ τὴν «περίφημη» ἀπόφαση τῆς Τουρκικῆς ἡγεσίας γιὰ μετατροπὴ τῆς Ἁγίας Σοφίας σὲ Μουσουλμανικὸ τέμενος, ὅλα τὰ μέσα μαζικῆς ἐπικοινωνίας παρουσίασαν τὸν χριστιανικὸ διάκοσμο τῆς Ἁγίας Σοφίας. Μὲ τὸν τρόπο αὐτὸ ἔγινε κατανοητὸ καὶ ἀντιληπτὸ καὶ στοὺς πλέον ἀνυποψίαστους, ὅτι πρόκειται ὄντως γιὰ Χριστιανικὸ Ὀρθόδοξο Ναὸ ὁ ὁποῖος οὐδεμία σχέση ἔχει μὲ τὴ Μουσουλμανικὴ θρησκεία, ἡ ὁποία εἶναι εἰκονοκλαστική. Γι᾽ αὐτὸ καὶ ἀπασχολεῖ τὶς θρησκευτικὲς ἀρχὲς τῆς Τουρκίας πῶς θὰ καλύψουν τὰ ἔργα πίστεως, τέχνης καὶ πολιτισμοῦ καὶ δὲν διακατέχονται ἀπὸ κανένα αἴσθημα ντροπῆς οὔτε ἀπὸ ἔλεγχο συνειδήσεως.
Καλοῦμε ὅπως οἱ ψηφιδωτὲς εἰκόνες τῆς Ἁγίας Σοφίας χρησιμοποιηθοῦν ἀπὸ ὅλες τὶς Ὀρθόδοξες χῶρες ποὺ δέχονται ἐπισκέπτες καὶ μὲ κάθε τρόπο σὲ δημόσιους χώρους, Ἀεροδρόμια, Ξενοδοχεῖα κ.λ.π. γιὰ νὰ ὑπενθυμίζουν σὲ ὅλους, Χριστιανούς, Μουσουλμάνους, ἀθέους καὶ πιστούς, ὅτι ἡ Ἁγία Σοφία εἶναι Χριστιανικὴ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία καὶ ἡ πράξη τῆς Τουρκίας ἀποτελεῖ βεβήλωση τοῦ σημαντικότερου μνημείου καὶ συμβόλου τοῦ Χριστιανισμοῦ. Ἄς μετατρέψουμε τὰ ἀπαράμιλλα ψηφιδωτὰ τῆς Θεοτόκου Πλατυτέρας, τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ καὶ τῶν ἄλλων εἰκονιζόμενων ἁγίων σὲ μάρτυρες τῆς ἱστορίας καὶ τῆς πίστεώς μας σήμερα. Μέσῳ τῶν πρεσβειῶν τους θὰ γίνει τὸ θαῦμα.
Ἐὰν ὄντως ὁ πρόεδρος τῆς Τουρκίας εἶναι εἰλικρινὴς μὲ τὸν ἑαυτό του καὶ θέλει νὰ ἔχει «μικρή δόση σοφίας», σὲ ἀντιπαραβολὴ μὲ τὸ ὄνομα τῆς Ἁγίας Σοφίας, λέγοντας ὅτι θὰ σεβαστεῖ τοὺς πολιτισμούς, δὲν ἔχει παρὰ νὰ τὸ ἀποδείξει ἔμπρακτα καὶ ἀντὶ νὰ μετατρέψει τὴν Ἁγία Σοφία σὲ μῆλον τῆς ἔριδος, δεδομένου ὅτι εἴμαστε βέβαιοι ὅτι θὰ ἐπιμείνει πεισματικὰ στὴν ἀπόφασή του, τότε ἄς ἐπιτρέψει καὶ στὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο, τὸν πραγματικὸ ἰδιοκτήτη, νὰ τελεῖ σὲ ἕνα τμῆμα τῆς Ἁγίας Σοφίας τὴ Λειτουργία γιὰ τοὺς Χριστιανούς, ὅπως σὲ ἄλλο τμῆμα θὰ τελεῖται ἡ Μουσουλμανικὴ προσευχή.
Πιστεύουμε ὅτι ἡ ἐλπίδα μας πρὸς τὸν Τριαδικὸ Θεὸ καὶ οἱ ἐπικλήσεις μας πρὸς τὴν Ὑπέρμαχο Στρατηγὸ Θεοτόκο καὶ Μητέρα μας, θὰ ὁδηγήσουν τὰ βήματά μας πρὸς ἀναψυχήν.
Δεόμεθα ὅπως, ἡ Σοφία τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρός,
ἡ κατασκευάσασα τὸν κόσμον ἐν ὁσιότητι καὶ δικαιοσύνῃ,
τῇ συνεργείᾳ τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς καὶ τοῦ παναγίου καὶ προσκυνητοῦ Πνεύματος,
ὁ ἐλεήμων καὶ φιλάνθρωπος Κύριος, ὁ δι᾽ ἡμᾶς σαρκωθείς,
ἐλεήσῃ καὶ κραταιώσῃ τὸ γένος τῶν Χριστιανῶν
τῶν εἰς Αὐτὸν πιστευόντων καὶ ἐπικαλουμένων τὴν Αὐτοῦ βοήθειαν.
Ἔτι δεόμεθα Κυρίῳ τῷ Θεῷ ἡμῶν,
ὅπως διαφυλάξῃ ἀμόλυντον τὸν Ναὸν Αὐτοῦ,
ἔνθα ὕμνους καὶ δοξολογίας ἀνέπεμπον ἐπὶ αἰῶνας γενεαὶ γενεῶν,
ὁ φιλόχριστος λαὸς μετὰ τῶν εὐσεβεστάτων Βασιλέων,
τῶν Πατριαρχῶν καὶ τοῦ ἱεροῦ κλήρου τὰς Λειτουργίας ἐπιτελούντων,
ἐναποθέτοντες τὰς αὐτῶν ἐλπίδας εἰς τὸν Κύριον καὶ Βασιλέα τῆς δόξης. Ἀμήν!
Ἐκ τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας Κύπρου,
16 Ἰουλίου 2020