Ρένου Κωνσταντίνου, θεολόγου, καθηγητού Μ.Ε. 

Πρωτότυπο Κείμενο

Εἶπεν ὁ Κύριος∙ Ὅταν ἔλθῃ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἐν τῇ δόξῃ αὐτοῦ καὶ πάντες οἱ ἅγιοι ἄγγελοι μετ᾿ αὐτοῦ, τότε καθίσει ἐπὶ θρόνου δόξης αὐτοῦ, καὶ συναχθήσεται ἔμπροσθεν αὐτοῦ πάντα τὰ ἔθνη, καὶ ἀφοριεῖ αὐτοὺς ἀπ᾿ ἀλλήλων ὥσπερ ὁ ποιμὴν ἀφορίζει τὰ πρόβατα ἀπὸ τῶν ἐρίφων, καὶ στήσει τὰ μὲν πρόβατα ἐκ δεξιῶν αὐτοῦ, τὰ δὲ ἐρίφια ἐξ εὐωνύμων. Τότε ἐρεῖ ὁ βασιλεὺς τοῖς ἐκ δεξιῶν αὐτοῦ· δεῦτε οἱ εὐλογημένοι τοῦ πατρός μου, κληρονομήσατε τὴν ἡτοιμασμένην ὑμῖν βασιλείαν ἀπὸ καταβολῆς κόσμου. Ἐπείνασα γάρ, καὶ ἐδώκατέ μοι φαγεῖν, ἐδίψησα, καὶ ἐποτίσατέ με, ξένος ἤμην, καὶ συνηγάγετέ με, γυμνός, καὶ περιεβάλετέ με, ἠσθένησα, καὶ ἐπεσκέψασθέ με, ἐν φυλακῇ ἤμην, καὶ ἤλθετε πρός με. Τότε ἀποκριθήσονται αὐτῷ οἱ δίκαιοι λέγοντες· κύριε, πότε σε εἴδομεν πεινῶντα καὶ ἐθρέψαμεν, ἢ διψῶντα καὶ ἐποτίσαμεν; Πότε δέ σε εἴδομεν ξένον καὶ συνηγάγομεν, ἢ γυμνὸν καὶ περιεβάλομεν; Πότε δέ σε εἴδομεν ἀσθενῆ ἢ ἐν φυλακῇ, καὶ ἤλθομεν πρός σε; Καὶ ἀποκριθεὶς ὁ βασιλεὺς ἐρεῖ αὐτοῖς· ἀμὴν λέγω ὑμῖν, ἐφ᾿ ὅσον ἐποιήσατε ἑνὶ τούτων τῶν ἀδελφῶν μου τῶν ἐλαχίστων, ἐμοὶ ἐποιήσατε. Τότε ἐρεῖ καὶ τοῖς ἐξ εὐωνύμων· πορεύεσθε ἀπ᾿ ἐμοῦ οἱ κατηραμένοι εἰς τὸ πῦρ τὸ αἰώνιον τὸ ἡτοιμασμένον τῷ διαβόλῳ καὶ τοῖς ἀγγέλοις αὐτοῦ. Ἐπείνασα γάρ, καὶ οὐκ ἐδώκατέ μοι φαγεῖν, ἐδίψησα, καὶ οὐκ ἐποτίσατέ με, ξένος ἤμην, καὶ οὐ συνηγάγετέ με, γυμνός, καὶ οὐ περιεβάλετέ με, ἀσθενὴς καὶ ἐν φυλακῇ, καὶ οὐκ ἐπεσκέψασθέ με. Τότε ἀποκριθήσονται αὐτῷ καὶ αὐτοὶ λέγοντες· κύριε, πότε σε εἴδομεν πεινῶντα ἢ διψῶντα ἢ ξένον ἢ γυμνὸν ἢ ἀσθενῆ ἢ ἐν φυλακῇ, καὶ οὐ διηκονήσαμέν σοι; Τότε ἀποκριθήσεται αὐτοῖς λέγων· ἀμὴν λέγω ὑμῖν, ἐφ᾿ ὅσον οὐκ ἐποιήσατε ἑνὶ τούτων τῶν ἐλαχίστων, οὐδὲ ἐμοὶ ἐποιήσατε. Καὶ ἀπελεύσονται οὗτοι εἰς κόλασιν αἰώνιον, οἱ δὲ δίκαιοι εἰς ζωὴν αἰώνιον.

Νεοελληνική Απόδοση

Είπε ο Κύριος: «Όταν θα έρθει ο Υιός του Ανθρώπου με όλη του τη μεγαλοπρέπεια και θα τον συνοδεύουν όλοι οι άγιοι άγγελοι, θα καθίσει στο βασιλικό θρόνο του. Τότε θα συναχθούν μπροστά του όλα τα έθνη, και θα τους ξεχωρίσει όπως ξεχωρίζει ο βοσκός τα πρόβατα από τα κατσίκια. Τα πρόβατα θα τα τοποθετήσει στα δεξιά του και τα κατσίκια στ’ αριστερά του. Θα πει τότε ο βασιλιάς σ’ αυτούς που βρίσκονται δεξιά του: “ελάτε, οι ευλογημένοι απ’ τον Πατέρα μου, κληρονομήστε τη βασιλεία που σας έχει ετοιμαστεί απ’ την αρχή του κόσμου. Γιατί, πείνασα και μου δώσατε να φάω, δίψασα και μου δώσατε να πιω, ήμουν ξένος και με περιμαζέψατε, γυμνός και με ντύσατε, άρρωστος και μ’ επισκεφθήκατε, φυλακισμένος κι ήρθατε να με δείτε”. Τότε θα του απαντήσουν οι άνθρωποι του Θεού: “Κύριε, πότε σε είδαμε να πεινάς και σε θρέψαμε ή να διψάς και σου δώσαμε να πιεις; Πότε σε είδαμε ξένον και σε περιμαζέψαμε ή γυμνόν και σε ντύσαμε; Πότε σε είδαμε άρρωστον ή φυλακισμένον κι ήρθαμε να σε επισκεφθούμε;” Τότε θα τους απαντήσει ο βασιλιάς: “σας βεβαιώνω πως αφού τα κάνατε αυτά για έναν από τους άσημους αδερφούς μου, τα κάνατε για μένα”. Ύστερα θα πει και σ’ αυτούς που βρίσκονται αριστερά του: “φύγετε από μπροστά μου, καταραμένοι· πηγαίνετε στην αιώνια φωτιά, που έχει ετοιμαστεί για το διάβολο και τους δικούς του. Γιατί, πείνασα και δε μου δώσατε να φάω, δίψασα και δε μου δώσατε να πιω, ήμουν ξένος και δε με περιμαζέψατε, γυμνός και δε με ντύσατε, άρρωστος και φυλακισμένος και δεν ήρθατε να με δείτε”. Τότε θα του απαντήσουν κι αυτοί: “Κύριε, πότε σε είδαμε πεινασμένον ή διψασμένον ή ξένον ή γυμνόν ή άρρωστον ή φυλακισμένον και δε σε υπηρετήσαμε;” Και θα τους απαντήσει: “σας βεβαιώνω πως αφού δεν τα κάνατε αυτά για έναν από αυτούς τους άσημους αδερφούς μου, δεν τα κάνατε ούτε για μένα”. Αυτοί λοιπόν θα πάνε στην αιώνια τιμωρία, ενώ οι δίκαιοι στην αιώνια ζωή».

Σχολιασμός

1. Η έμπρακτη εκδήλωση της αγάπης: «εφ’ όσον  εποιήσατε ενί τούτων των αδελφών μου των ελαχίστων, εμοί εποιήσατε».

Η σημερινή παραβολή είναι γνωστή ως παραβολή της Μελλούσης Κρίσεως ή της Δευτέρας Παρουσίας. Την περασμένη Κυριακή, μέσα από την παραβολή του Ασώτου υιού ή του Σπλαγχνικού πατέρα, προβλήθηκε η χωρίς όρια αγάπη του Θεού, ο οποίος ως στοργικός Πατέρας δέχεται πίσω και με τιμές το μετανοημένο παιδί του. Ο Θεός είναι αγάπη, αλλά είναι και δίκαιος Κριτής. Θα μας κρίνει λοιπόν, όχι αυθαίρετα, αλλά ανάλογα με τις πράξεις και τα έργα μας.

Η παραβολή της Μελλούσης Κρίσεως μας τοποθετεί μπροστά σε μια φοβερή σκηνή. Ο Κύριος θα έλθει πλέον όχι ως ταπεινός δούλος, αλλά ως ένδοξος βασιλιάς, με όλη του τη δόξα, συνοδευόμενος από τους Αγγέλους. Τότε θα μαζευτούν  γύρω του «πάντα τα έθνη», όλοι δηλαδή οι άνθρωποι. Θα προηγηθεί φυσικά και η ανάσταση των νεκρών. Τότε ο Χριστός θα διαχωρίσει τους ευσεβείς και δίκαιους από τους άδικους και ασεβείς, όπως ο βοσκός διαχωρίζει τα πρόβατα από τα κατσίκια. Φυσικά δεν θα κάνει αυθαίρετα αυτό το διαχωρισμό, αλλά ανάλογα με τα έργα αγάπης του καθενός.

Εδώ ο Χριστός χρησιμοποιεί μια σκηνή από την ποιμενική ζωή της Παλαιστίνης. Όπως ο βοσκός χωρίς λάθος και με απόλυτη ακρίβεια διαχωρίζει τα πρόβατα από τα κατσίκια, έτσι και ο Κύριος θα διαχωρίσει τους δίκαιους από τους άδικους. Τα πρόβατα έχουν λευκό χρώμα και τα κατσίκια σκούρο καφέ συνήθως. Έτσι είναι εύκολος ο διαχωρισμός αυτός. Τους δίκαιους θα τους τοποθετήσει στα δεξιά του και τους άδικους στα αριστερά του. Και θα αιτιολογήσει την απόφασή Του αυτή ο Κύριος. Θα πεί στους δίκαιους: «πείνασα, και μου δώσατε να φάω, δίψασα, και μου δώσατε να πιω, ξένος ήμουν, και με περιμαζέψατε, γυμνός ήμουν, και με ντύσατε, αρρώστησα, και με επισκεφτήκατε, στη φυλακή ήμουν, και ήρθατε κοντά μου». Και εννοεί εδώ ο Χριστός ότι το έκαναν αυτό στους εμπερίστατους αδελφούς τους. Και στους ασεβείς θα πεί: «πείνασα, και δεν μου δώσατε να φαω, δίψασα, και δεν μου δώσατε να πιω, ξένος ήμουν, και δεν με περιμαζέψατε, γυμνός ήμουν, και δεν με ντύσατε, άρρωστος και στη φυλακή, και δεν με επισκεφτήκατε». Στο πρόσωπο του άλλου λοιπόν, πρέπει να βλέπουμε τον ίδιο τον Χριστό. Στο Γεροντικό διαβάζουμε: «Είδες τον αδελφό σου; Είδες Κύριον τον Θεόν σου».

Συγκλονίζουν λοιπόν και προκαλούν δέος τα όσα αναφέρει ο Κύριος για την Δευτέρα Παρουσία του, αλλά και το γεγονός το πόσο δίκαια θα κριθεί ο καθένας ανάλογα των πράξεων και των έργων του μέσα από την επίγεια του ζωή. Μέγιστο κριτήριο απονομής δικαιοσύνης  εκ μέρους του Κυρίου μας είναι η έμπρακτη εκδήλωση της αγάπης. Όταν μιλούμε για αγάπη εννοούμε το άμεσο ενδιαφέρον μας για τον συνανθρωπό μας, είτε αυτός έχει την ανάγκη της επισκεψής μας στο νοσοκομείο, στην φυλακή, αλλά και την δική μας συμπαράσταση σε άτομα που αδικούνται, συκοφαντούνται και καταφρονούνται. Είναι αυτή η ομάδα ανθρώπων που στα μάτια γενικότερα της κοινωνίας θεωρούνται ως «ελαχίστοι». Μα όμως ο Χριστός  «ουκ επαισχύνεται αδελφούς αυτούς καλείν»(Εβρ. β΄11). Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο θα πεί στους δίκαιους: «εφ’ όσον εποιήσατε ενί τούτων των αδελφών μου των ελαχίστων, εμοι εποιήσατε.» Τελικά το «ποιείν» και το «μη ποιείν» είναι αυτό που χωρίζει τους ανθρώπους σε δίκαιους και άδικους. Όχι σε αμαρτωλούς και μη αμαρτωλούς, αλλά δίκαιους και άδικους. Δηλαδή ανθρώπους που έχουν αγάπη και έζησαν εν μετανοία, με ανθρώπους που δεν είχαν αγάπη και υπήρξαν αμετανόητοι.

2. Η αγάπη και οι άλλες αρετές

Φυσικά τα πιο πάνω δεν σημαίνουν ότι παραγνωρίζονται οι άλλες αρετές και διακρίσεις  των δικαίων. Άλλωστε εδώ δεν πρόκειται για μια λεπτομερή και εκτενή αναφορά περί των κριτηρίων. Ύψιστη σημασία έχει για τον Κύριο η αγάπη και η φιλανθρωπία αφού μέσα από αυτές τις δύο αρετές θεμελιώνονται τα καλά έργα.  Αυτά τα δύο συστατικά είναι απαραίτητα για την διαμόρφωση  του αληθινού και πραγματικού χριστιανικού φρονήματος.

Ο Απόστολος Παύλος στην προς  Ρωμαίους επιστολή του, αναφερόμενος στην αγάπη, την ονομάζει ως «πλήρωμα νόμου» όπου με την δύναμη που έχει, είναι ικανή να αποτρέψει και να νικήσει κάθε ίχνος συκοφαντίας, κακίας, αδικίας, αλαζονείας αλλά και εγωισμού. Εκεί που συναντάει κάποιος την αγάπη είναι βέβαιο ότι θα βρεί την ταπεινότητα, την δικαιοσύνη, την εκτίμηση ,τον σεβασμό προς τον πλησίον μας, την μακροθυμία και την ζεστή προθυμία της αυταπαρνήσεως και αυτοθυσίας. Με αυτήν προχωρεί και φθάνει  ο άνθρωπος στο «καθ’ομοίωσιν Θεού» γίνεται όμοιος με τον Θεό. Διότι «ο Θεός αγάπη εστί και ο μένων εν τη αγάπη εν τω Θεώ μένει και ο Θεός εν αυτώ». (Ά Ιωαν. ΄δ, 16).

3. Η αγάπη του Θεού προς τον άνθρωπο και η αγάπη του ανθρώπου προς τον συνάνθρωπό του

Δεν υπάρχει κάτι πιο τέλειο  ως παράδειγμα αγάπης  από τον Θεό, ο οποίος απέστειλε τον μονογενή του Υιό, τον Ιησού Χριστό και υπέστει τον επώδυνο και φρικτό σταυρικό θάνατο, θυσίαν εξιλαστήριον, για την σωτηρία εμάς των αμαρτωλών. Ο Ευαγγελιστής Ιωάννης προτρέπει τους πιστούς σε έργα αγάπης  λέγοντας : «αγαπητοί, ει ούτως ο Θεός ηγάπησεν ημάς, και ημείς οφείλομεν αλλήλους αγαπάν»(Ά Ιωαν. ΄δ 11).

Αυτή όμως η αγάπη για να διακρίνεται για την πληρότητα και την ειλικρίνεια  της, όπως ακριβώς θέλει και ο Θεός θα πρέπει να εκδηλώνεται με έργα φιλανθρωπίας και αυταπαρνήσεως. Σύμφωνα λοιπόν με τον Ευαγγελιστή Ιωάννη,  επιβάλλεται να απομακρύνουμε από την επίγεια ζωή μας τις φιλοφρονήσεις, τα πολλά λόγια, αλλά και τις ψεύτικες υποσχέσεις. Επιπρόσθετα, αν ανατρέξει κανείς στην εκκλησιαστική γραμματεία, θα εντοπίσει τα σοφά λόγια του Ιακώβου του Αδελφοθέου ο οποίος λέγει τα εξής: «Εάν λέγει, αδελφός ή αδελφή γυμνοί υπάρχωσι και λειπόμενοι ώσι της εφημέρου τροφής, είπη δέ τις εξ’ υμών υπάγετε έν ειρήνη, θερμαίνεσθε και χορτάζεσθε, μη δώτε δε αυτοίς τα επιτήδεια τού σώματος, τι το όφελος ; » (Ιακ. Β΄, 15-16).

Πλανάται δυστυχώς στις μέρες μας ο λογισμός,  ότι αφού δεν είμαι πλούσιος δεν μπορώ να κάνω καλά έργα. Αυτό το αποκλείουμε με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο. Δεν χρειάζεται να είναι κάποιος πλούσιος για να οδηγήσει τον εαυτό του σε καλά έργα. Αναφέρει αρκετά έργα ο Κύριος στην παραβολή της κρίσεως τα οποία δεν απαιτούν να έχει κάποιος στα χέρια του πλούτο για να τα εφαρμόσει, όπως η φροντίδα σε ασθενείς, οι επισκέψεις σε νοσοκομεία και φυλακές αλλά και πολλά άλλα. Και ένα ποτήρι νερό να δώσουμε στον συνανθρωπό μας, θα το επιβραυέυσει ο Κύριος. Ας μην ξεχνούμε και το δίλεπτον της χήρας, την οποίαν τόσο πολύ γι ‘αυτό την είχε επαινέσει ο Κύριος.

Πραγματικά, το να επιτελέσει κάποιος ένα καλό έργο, δεν είναι ιδιαίτερα δύσκολο και οι ευκαιρίες παρουσιάζονται καθημερινά ενώπιον μας. Από αυτές τις πράξεις κρίνεται και η πορεία μας μέσα στην αιωνιότητα. Για τον Χριστιανό λοιπόν τίθεται το εξής ερώτημα: Παράδεισος ή κόλαση; Δύο διαφορετικές καταστάσεις  όπου η μία κατάσταση θα κερδιθεί  με τον συνεχή αγώνα μας για καλά έργα και η άλλη κατάσταση  θα είναι το αποτέλεσμα της αποτυχίας μας  να αγκαλιάσουμε τον συνανθρωπό μας με την αγάπη και  τον φιλανθρωπικά μας αισθήματα. Αυτό θα σημαίνει ότι αποτύχαμε να εκπληρώσουμε τον σκοπό για τον οποίο ήρθαμε πάνω στη γη.

Η παραβολή της μελλούσης Κρίσεως είναι ένα κάλεσμα σε μετάνοια και ταυτόχρονα ένα κάλεσμα για άσκηση  φιλανθρωπίας, για έμπρακτη εκδήλωση της αγάπης μας προς τον εμπερίστατο συνάνθρωπό μας, ώστε να αξιωθούμε και εμείς να ακούσουμε από το στόμα του Δικαιοκρίτη Χριστού: «Δεύτε οι ευλογημένοι του Πατρός μου, κληρονομήσατε την ητοιμασμένην υμίν βασιλείαν από καταβολής κόσμου».