Παρασκευής Παναγή, θεολόγου

Πρωτότυπο Κείμενο

Ἀδελφοί, τοῦτο φρονείσθω ἐν ὑμῖν ὃ καὶ ἐν Χριστῷ ᾿Ιησοῦ, ὃς ἐν μορφῇ Θεοῦ ὑπάρχων οὐχ ἁρπαγμὸν ἡγήσατο τὸ εἶναι ἴσα Θεῷ, ἀλλ᾿ ἑαυτὸν ἐκένωσε μορφὴν δούλου λαβών, ἐν ὁμοιώματι ἀνθρώπων γενόμενος, καὶ σχήματι εὑρεθεὶς ὡς ἄνθρωπος ἐταπείνωσεν ἑαυτὸν γενόμενος ὑπήκοος μέχρι θανάτου, θανάτου δὲ σταυροῦ. Διὸ καὶ ὁ Θεὸς αὐτὸν ὑπερύψωσε καὶ ἐχαρίσατο αὐτῷ ὄνομα τὸ ὑπὲρ πᾶν ὄνομα, ἵνα ἐν τῷ ὀνόματι ᾿Ιησοῦ πᾶν γόνυ κάμψῃ ἐπουρανίων καὶ ἐπιγείων καὶ καταχθονίων, καὶ πᾶσα γλῶσσα ἐξομολογήσηται ὅτι Κύριος ᾿Ιησοῦς Χριστὸς εἰς δόξαν Θεοῦ πατρός.

Νεοελληνική Απόδοση

Αδελφοί, να υπάρχει μεταξύ σας το ίδιο φρόνημα που είχε κι ο Ιησούς Χριστός, ο οποίος, αν και ήταν Θεός, δε θεώρησε την ισότητά του με το Θεό αποτέλεσμα αρπαγής, αλλά τα απαρνήθηκε όλα, πήρε μορφή δούλου κι έγινε άνθρωπος· και όντας πραγματικός άνθρωπος ταπεινώθηκε θεληματικά υπακούοντας μέχρι θανάτου. και μάλιστα θανάτου σταυρικού. Γι’ αυτό και ο Θεός τον ανέβασε πολύ ψηλά και του χάρισε το όνομα που είναι πάνω απ’ όλα τα ονόματα. Κι έτσι, στο όνομα του Ιησού όλα τα επουράνια, τα επίγεια και τα υποχθόνια θα προσκυνήσουν, και κάθε γλώσσα θα ομολογήσει ότι Κύριος είναι ο Ιησούς Χριστός, για να δοξάζεται έτσι ο Θεός Πατέρας.

Σχολιασμός

Η πιο πάνω αποστολική περικοπή από την προς Φιλιππησίους επιστολή του αποστόλου Παύλου αναφέρεται στην άκρα ταπείνωση του Ιησού Χριστού, η οποία αποτελεί το πρότυπο για κάθε Χριστιανό. Η περικοπή αυτή διαβάζεται κατά τη θεία λειτουργία της εορτής της Κοιμήσεως (15 Αυγούστου) αλλά και του Γενεθλίου της Θεοτόκου (8 Σεπτεμβρίου).

Ο απόστολος Παύλος τονίζει καταρχάς τη θεότητα του Ιησού Χριστού ονομάζοντάς τον «ίσον» με τον Θεό Πατέρα. Γι’ αυτό και η «κένωσή» του έχει μεγαλύτερη αξία, αφού ενώ είναι ομοούσιος με το Θεό Πατέρα «κένωσε», άδειασε τον εαυτό από την θεότητα του και έγινε ταπεινός άνθρωπος, όμοιος με όλους τους ανθρώπους. Ο Χριστός είναι τέλειος Θεός και τέλειος άνθρωπος χωρίς αμαρτίες. Όμως η «κένωσή» του έφτασε μέχρι την «άκρα ταπείνωση» που είναι ο σταυρικός θάνατος, αφού «ἐταπείνωσεν ἑαυτὸν γενόμενος ὑπήκοος μέχρι θανάτου, θανάτου δὲ σταυροῦ». Εφόσον ο Υιός του Θεού, το δεύτερο πρόσωπο της Αγίας Τριάδος, «εκένωσεν εαυτόν» με την ενανθρώπησή του και κυρίως με τον σταυρικό θάνατό του, ο Θεός τον υπερύψωσε, ώστε όλα τα πλάσματα, τα επίγεια και τα επουράνια και τα καταχθόνια, να δοξάζουν το όνομα του Ιησού Χριστού ως Σωτήρα πάντων.

Η άκρα ταπείνωση του Κυρίου ενώ φαινομενικά ήταν εξευτελισμός, στην πραγματικότητα ήταν δόξα γι’ αυτόν. Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος προβάλλοντας το παράδειγμα του Χριστού, καλεί τους πιστούς να μιμηθούν την ταπείνωση του Κυρίου έχοντας την πεποίθηση ότι η ταπεινοφροσύνη δεν οδηγεί στον εξευτελισμό, αλλά χαρίζει δόξα και χάρη θεϊκή (Ιω. Χρυσοστόμου, Εἰς τὴν πρὸς Φιλιππησίους 7,1). Μάλιστα ο ιερός πατήρ μας θυμίζει τα λόγια του ιδίου του Χριστού που καλεί τους μαθητές του να μιμηθούν την ταπείνωση και την πραότητά του και την υπομονή στους διωγμούς· «Εἰ ἐμὲ ἐδίωξαν, καὶ ὑμᾶς διώξουσι» (Ιω. 15:20), αλλά «Μάθετε ἀπ’ ἐμοῦ, ὅτι πρᾶός εἰμι καὶ ταπεινὸς τῇ καρδίᾳ» (Ματθ. 11:29).

Πρότυπο ταπείνωσης και υπακοής δεν είναι μόνο ο Ιησούς Χριστός αλλά και η Παναγία Μητέρα του, το πρόσωπό της οποίας τιμούμε στη σημερινή γιορτή. Η σωτηρία μας οφείλεται στο ταπεινό της φρόνημα και στην υπάκουη αποδοχή της κλήσης να γίνει μητέρα του Θεού: «Ἰδοὺ ἡ δούλη Κυρίου, γένοιτό μοι κατὰ τὸ ῥῆμά σου» (Λουκ. 1,38). Γι’ αυτό και δοξάστηκε πάνω από κάθε πλάσμα του Θεού και αναδείχθηκε «τιμιωτέρα τῶν Χερουβὶμ καὶ ἐνδοξοτέρα ἀσυγκρίτως τῶν Σεραφίμ». Ατενίζοντας την εικόνα της οι άνθρωποι έχουμε τη βεβαιότητα του αγιασμού του ανθρώπου. Η αγία μορφή της μας φανερώνει ότι ο άνθρωπος δεν είναι μόνο πτώσεις, λάθη, πάθη, ενοχές και αδιέξοδα. Αλλά είναι αγώνας για μετάνοια, ανόρθωση και ανακαίνιση, μια διαρκής πορεία προς την κάθαρση και τον αγιασμό.

Ο άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης με ιδιαίτερα εκφραστικό και ποιητικό τρόπο μιλά για τον δοξασμό της Θεοτόκου και τη μεγάλη και αδιάκοπη προσφορά της προς το ανθρώπινο γένος: «Αληθινά, η Παναγία είναι η βοήθειά μας ενώπιον του Θεού και μόνο το όνομά της χαροποιεί την ψυχή. Αλλά κι όλος ο ουρανός κι όλη η γη χαίρονται με την αγάπη της. Αξιοθαύμαστο κι ακατανόητο πράγμα. Ζει στους ουρανούς και βλέπει αδιάκοπα τη δόξα του Θεού, αλλά δεν λησμονεί κι εμάς τους φτωχούς κι αγκαλιάζει με την ευσπλαχνία της όλη τη γη κι όλους τους λαούς».

Η «κένωση» και η «άκρα ταπείνωση» του Ιησού Χριστού, όπως επίσης το ταπεινό παράδειγμα της Παναγίας και η συμβολή της στο έργο της σωτηρίας μας αποδεικνύουν ότι κάθε άνθρωπος μέσω της ταπείνωσης και της υπακοής στην αγάπη του Θεού, μπορεί να μετέχει στη χαρά και στη δόξα του Θεού.