+ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ Β΄
ἐλέῳ Θεοῦ, Ἀρχιεπίσκοπος Νέας Ἰουστινιανῆς
καί πάσης Κύπρου,
Παντί τῷ Χριστεπωνύμῳ Πληρώματι τῆς Ἁγιωτάτης Ἀποστολικῆς
Ἐκκλησίας τῆς Κύπρου.
Ἡ χάρις καί ἡ εὐλογία τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ μετά πάντων ὑμῶν.

Τέκνα ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά,

Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία καὶ Θεολογία, ἀπέναντι στὸ ὀξύτατο περιβαλλοντικὸ πρόβλημα, δὲν μένει ποτὲ ἀσυγκίνητη καὶ ἀδιάφορη. Ἤδη, ἐδῶ καὶ ἀρκετὰ χρόνια, ἡ καθ’ ἡμᾶς Ἐκκλησία τῆς Κύπρου ὅρισε ὅπως, τὴν πρώτη Κυριακὴ τοῦ Σεπτεμβρίου, ἀναπέμπονται δεήσεις πρὸς τὸν Θεὸν «ὑπὲρ τοῦ περιβάλλοντος ἡμᾶς στοιχείου καὶ εὐσταθείας πάσης τῆς κτίσεως». Δηλαδή, γιὰ νὰ μᾶς προστατεύει, ὄχι μόνον ἀπὸ τὰ διάφορα φυσικὰ καὶ ἀπρόβλεπτα φαινόμενα, ἀλλὰ γιὰ νὰ μᾶς ἀποτρέπει ἀπὸ τὶς καταστροφές, τὶς ὁποῖες ὁ ἴδιος ὁ ἄνθρωπος προξενεῖ στὸ φυσικὸ περιβάλλον του.

Ἡ θεολογία τῆς Ἐκκλησίας μας, δὲν ἀντιλαμβάνεται τὸν ἀνθρώπινο πολιτισμὸ καὶ τὸ περιβάλλον στοιχεῖο του μακριὰ ἢ ἀποκομμένο ἀπὸ τὸ ζωντανὸ σῶμα τῆς Ἐκκλησίας, τὸ ὁποῖο εἶναι συγχρόνως καὶ «Σῶμα ζῶντος Χριστοῦ». Αὐτὸ ποὺ οἱ πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας, σὲ πλῆθος συγγραμμάτων τους ὑποστηρίζουν ἐμφαντικά, εἶναι ὅτι ὁλόκληρη ἡ δημιουργία «ἐκτίσθη διὰ τὸν ἄνθρωπον» καὶ «ταῦτα πάντα, ἄνθρωπε διὰ σέ1».

Ἀρχὴ ὅλων εἶναι πώς, ὁ ἄνθρωπος προῆλθε ἀπὸ τὸν Θεὸ καὶ Αὐτὸν εἰκονίζει ἡ ὕπαρξή του. Τὸ χάρισμα τοῦ «κατ’ εἰκόνα», ποὺ ἀποτελεῖ κοινὸ γνώρισμα ὅλων τῶν ἀνθρώπων καὶ σημαίνει τὴν προίκα, τὴν ὁποία ἔλαβε ὁ ἄνθρωπος ἀπὸ τὴ δημιουργία του, ποτὲ δὲν χάνεται ἐντελῶς καὶ δὲν καταστρέφεται, ἀφοῦ «εἰκών ἐστι τῆς ἀρρήτου δόξης Του, εἰ καὶ στίγματα φέρει πταισμάτων2».

Ὡστόσο, ἡ ἁμαρτία τοῦ προπάτορος Ἀδὰμ ἐγκαινίασε μία κατάσταση φθορᾶς καὶ θανάτου, ἀφοῦ, ἐξαιτίας τῆς παρακοῆς τοῦ ἑνός, προσεβλήθη ὁλόκληρη ἡ ἀνθρώπινη φύση καὶ κατέστη ἄρρωστη· «νενόσηκεν ἡ φύσις τῇ ἁμαρτίᾳ», «ἠρρώστησεν ἡ ἀνθρωπίνη φύσις ἐν Ἀδάμ» 3.

Σ’ αὐτὴ τὴν κατάσταση τῆς φθορᾶς καὶ τοῦ θανάτου δὲν ὑποτάχθηκε μόνον ὁ ἄνθρωπος ἀλλὰ καὶ ἡ κτίση ὁλόκληρη. Ὅμως, τελικά, κάθε μία ἀπὸ τὶς συνέπειες τῆς πτώσεως χωριστά καὶ ὅλες μαζὶ αἴρονται καὶ καταργοῦνται μὲ τὸ σωτηριῶδες ἔργο τοῦ Χριστοῦ. Ὁ ἄνθρωπος ὀφείλει νὰ ἀντικρίσει τὸν κόσμο ὡς δῶρο τοῦ Θεοῦ πρὸς αυτόν, γιὰ νὰ κατορθώσει, ὡς «θεὸς κεκελευσμένος»4 καὶ συνάμα ἱερέας τῆς κτίσεως, νὰ τὸν προστατεύσει καὶ συγχρόνως νὰ τὸν ἐπιστρέψει εὐχαριστιακὰ καὶ δοξολογικὰ πρὸς Αὐτόν. Αὐτὸ τὸ εὐχαριστιακό, λειτουργικὸ καὶ ἀσκητικὸ ἦθος ἀπὸ τὴ μεριὰ τοῦ ἀνθρώπου ἔναντι τοῦ φυσικοῦ περιβάλλοντος, ἀπορρέει ἀπὸ τὴν ὀρθὴ καὶ ἁρμονικὴ σχέση μεταξὺ Θεοῦ – ἀνθρώπου – κόσμου.

Οἱ τελευταῖες δεκαετίες μαρτυροῦν πὼς σὲ συνάρτηση μὲ τὴν τάχιστη τεχνολογικὴ ἀνέλιξή του, ὁ ἄνθρωπος, δυστυχῶς, ἔχασε τὴν αἴσθηση τοῦ μέτρου, ξεπέρασε τὰ ὅριά του καὶ ἐνεργεῖ αὐθαίρετα ὡς ἐξουσιαστὴς καὶ καταπατητὴς τῆς δημιουργίας τοῦ Θεοῦ. Δὲν ἀρκέστηκε στὴ χρήση. Προχώρησε στὴν κατάχρηση. Παρατηρεῖται, ἔτσι, σήμερα ἕνας βιασμὸς τῆς φύσεως γιὰ ἱκανοποίηση ὄχι βασικῶν ἀναγκῶν, ἀλλὰ μιᾶς σειρᾶς ὀρέξεων καὶ ἐπιθυμιῶν τοῦ ἀνθρώπου, τὶς ὁποῖες ἐνθαρρύνει ὁ τρόπος ζωῆς καὶ ἡ φιλοσοφία τῆς καταναλωτικῆς κοινωνίας.

Ἡ συνεχιζόμενη ὑπεράντληση πετρελαίων καὶ ἡ ὑπὲρ τὸ δέον ἐξόρυξη μετάλλων καὶ μεταλλευμάτων, ποὺ εἶναι μὴ ἀνανεώσιμα ὑλικά, θέτουν σὲ κίνδυνο τὴν ἐπιβίωση τῶν μελλοντικῶν γενεῶν. Ἡ ὑπέρμετρη ξύλευση καὶ ὁ ἐμπρησμὸς δασικῶν ἐκτάσεων, μὲ σκοπὸ τὴν οἰκονομικὴ ἐκμετάλλευση τῶν νέων περιοχῶν, ὁδηγεῖ σὲ διάβρωση τοῦ ἐδάφους καὶ σὲ ὄξυνση τῶν προβλημάτων τῆς ἀνομβρίας στὸν πλανήτη μας. Καὶ ἀπὸ τὴν ἄλλη, τὰ ἀπόβλητα τῶν ἀνεξέλεγκτων βιομηχανιῶν, οἱ ρύποι, ποὺ ἐκλύονται στὴν ἀτμόσφαιρα, ὁδηγοῦν ὄχι μόνο στὴν καταστροφὴ τῶν μνημείων τῶν προηγούμενων πολιτισμῶν, διὰ τῆς ὄξινης βροχῆς, ἀλλὰ καὶ στὴν ἐξαφάνιση πολλῶν εἰδῶν, μὲ τὴ μόλυνση τῶν ποταμῶν καὶ τῶν ὑπογείων ὑδάτων, καὶ στὴν πρόκληση μὲ τὴ διευρυνόμενη ὀπὴ τοῦ ὄζοντος, μὲ τὸ φαινόμενο τοῦ θερμοκηπίου καὶ μὲ τὴν ἄλλη δηλητηρίαση τῆς ἀτμόσφαιρας, ποικίλων ἀσθενειῶν στὸν ἄνθρωπο.

Ἄν ἐπιμετρήσει κανεὶς καὶ τὴν ἐπιβάρυνση τοῦ περιβάλλοντος, παρόλες τὶς κοπιώδεις προσπάθειες τῆς Πολιτείας, μὲ τὴν καθημερινὴ ἀπόρριψη πλαστικῶν καὶ ἄλλων μὴ βιοαποικοδομούμενων ὑλικῶν, καθὼς καὶ τὸν κίνδυνο τῶν πυρηνικῶν ἀποβλήτων, καταλαβαίνει ὅτι ἡ κατάσταση τείνει νὰ γίνει ἀνεξέλεγκτη. Καὶ ἂν συνεχίσουμε μὲ τοὺς ἴδιους ρυθμοὺς καὶ τὸν ἴδιο τρόπο ζωῆς, σύντομα θὰ καταβάλουμε τὸ τίμημα τῆς ἀλαζονείας μας, ποὺ θὰ εἶναι ἡ καταστροφὴ τοῦ πλανήτη μας.

Τέκνα ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά,

Ὁ φυσικὸς κόσμος καὶ ἡ κτίση ἐν γένει κατανοοῦνται μόνον ἐν Χριστῷ, διότι «ἐν αὐτῷ εὐδόκησε πᾶν τὸ πλήρωμα κατοικῆσαι καὶ δι’ αὐτοῦ ἀποκαταλλάξαι τὰ πάντα εἰς αὐτόν»5. Ἡ κτίση, ὡς φυσικὸ περιβάλλον τοῦ ἀνθρώπου, μετέχει τόσο στὴν πτώση ὅσο καὶ στὸν ἀνακαινισμό του. Ὁ ἄνθρωπος βαδίζει πρὸς τὸν ἀνακαινισμὸ ἀπαραίτητα μέσα ἀπὸ τὴν κτίση καὶ μαζὶ μὲ αὐτήν.

Ἡ ριζικὴ ἀντιμετώπιση τῆς σύγχρονης οἰκολογικῆς κρίσης δὲν μπορεῖ νὰ προέλθει παρὰ μόνο μέσα ἀπὸ τὴν καλλιέργεια καὶ τὴν υἱοθέτηση ἑνὸς εὐχαριστιακοῦ οἰκολογικοῦ ήθους. Γιὰ νὰ ἐπιτευχθεῖ ὅμως αὐτὴ ἡ συμπαντικὴ – καθολικὴ μεταμόρφωση, ἀπαιτεῖται ἡ προσωπική μας ἀλλαγή, ἡ ὁποία στὴ γλῶσσα τῆς Ἐκκλησίας μας ὀνομάζεται «μετάνοια»· καὶ ἀσφαλῶς ὄχι ἡ εὔκολη μετάθεση τῆς εὐθύνης στοὺς ἄλλους, στὴν κοινωνία καὶ τελικὰ στὸ ἀπρόσωπο σύστημα. Καὶ πάλιν, ὁ ἀνακαινισμὸς τοῦ ἀνθρώπου δὲν εἶναι μία ἔννοια ἀπόλυτα ἀτομικὴ καὶ ἀνθρωποκεντρική. Εἶναι μία πραγματικότητα καθολική, ἡ ὁποία περιλαμβάνει τὰ πάντα· «εἴ τις ἐν Χριστῷ, καινὴ κτίσις· τὰ ἀρχαῖα παρῆλθεν, ἰδοὺ γέγονε καινὰ τὰ πάντα»6.

Ὁ ἄνθρωπος, λοιπόν, στὸ μέτρο ποὺ ἐγκαταλείπει τὸν ἐγωκεντρικό, τὸν αὐτόνομο καὶ τὸν κτητικὸ τρόπο ζωῆς, καθίσταται συμμέτοχος, συνεργάτης καὶ συνδημιουργὸς τοῦ καινούριου -ἀναστάσιμου- πολιτισμοῦ, τὸν ὁποῖο ἐγκαινίασε ὁ Ἰησοῦς Χριστὸς μὲ τὴν ἐνανθρώπησή Του.
Μὲ τὴ βεβαιότητα ὅτι ὅλοι κατανοεῖτε τὴν κρισιμότητα τοῦ οἰκολογικοῦ προβλήματος, ὅπως τοῦτο ἐξελίσσεται ἐπικίνδυνα σήμερα, πιστεύουμε ὅτι ὁ καθένας θὰ ἀναθεωρήσει τὸν τρόπο σκέψης καὶ ζωῆς του, προκειμένου νὰ διαφυλαχθεῖ τὸ θεῖο δῶρο τῆς φυσικῆς δημιουργίας. Εἶναι τοῦτο, ἐκτὸς τῶν ἄλλων, καὶ μία ἀπαραίτητη προϋπόθεση, γιὰ νὰ μπορέσουμε τόσο ἐμεῖς, ὅσο καὶ οἱ μετὰ ἀπὸ μᾶς, νὰ ζήσουμε ἀσφαλεῖς στόν πλανήτη, ποὺ ἡ ἀγαθότητα τοῦ Θεοῦ μᾶς δώρισε γιὰ κατοικία μας.

Διάπυρος πρὸς Θεὸν εὐχέτης

Ἱερά Ἀρχιεπισκοπή Κύπρου,
5 Σεπτεμβρίου 2021.

ΣΗΜ.:- Οἱ Αἰδεσιμώτατοι Ἐφημέριοι ἐντέλλονται ὅπως, ἀντί ἄλλου κηρύγματος, ἀναγνώσουν τήν ἀνά χεῖρας Ἐγκύκλιό μας κατά τή θεία Λειτουργία, πού τελεῖται σήμερα Κυριακή, 5 Σεπτεμβρίου 2021.

1 Ἰωάννου Χρυσοστόμου, Ὁμιλία εἰς τὴν Γένεσιν 6· Τοῦ ἰδίου, Ἐξήγησις εἰς τοὺς Ψαλμούς, Εἰς Ψαλμὸν Η΄, 6.
2 Ἐκ τῶν νεκρωσίμων Εὐλογηταρίων.
3 Κυρίλλου Ἀλεξανδρείας, P.G. 74, 789.
4 Γρηγορίου Θεολόγου, P.G. 36, 506.
5 Κολ. 1, 16.
6 Β΄ Κορ. 5, 17.

Δείτε την Εγκύκλιο σε μορφή pdf εδώ…