Διακόνου Χαρίτωνα Θεοδώρου

Πρωτότυπο Κείμενο

Ἀναχωρησάντων τῶν μάγων, ἰδοὺ ἄγγελος Κυρίου φαίνεται κατ᾿ ὄναρ τῷ Ἰωσὴφ λέγων· ἐγερθεὶς παράλαβε τὸ παιδίον καὶ τὴν μητέρα αὐτοῦ καὶ φεῦγε εἰς Αἴγυπτον, καὶ ἴσθι ἐκεῖ ἕως ἂν εἴπω σοι· μέλλει γὰρ Ἡρῴδης ζητεῖν τὸ παιδίον τοῦ ἀπολέσαι αὐτό. Ὁ δὲ ἐγερθεὶς παρέλαβε τὸ παιδίον καὶ τὴν μητέρα αὐτοῦ νυκτὸς καὶ ἀνεχώρησεν εἰς Αἴγυπτον, καὶ ἦν ἐκεῖ ἕως τῆς τελευτῆς Ἡρῴδου, ἵνα πληρωθῇ τὸ ρηθὲν ὑπὸ τοῦ Κυρίου διὰ τοῦ προφήτου λέγοντος· ἐξ Αἰγύπτου ἐκάλεσα τὸν υἱόν μου. Τότε Ἡρῴδης ἰδὼν ὅτι ἐνεπαίχθη ὑπὸ τῶν μάγων, ἐθυμώθη λίαν, καὶ ἀποστείλας ἀνεῖλε πάντας τοὺς παῖδας τοὺς ἐν Βηθλεὲμ καὶ ἐν πᾶσι τοῖς ὁρίοις αὐτῆς ἀπὸ διετοῦς καὶ κατωτέρω, κατὰ τὸν χρόνον ὃν ἠκρίβωσε παρὰ τῶν μάγων. Τότε ἐπληρώθη τὸ ρηθὲν ὑπὸ Ἱερεμίου τοῦ προφήτου λέγοντος· φωνὴ ἐν Ραμᾷ ἠκούσθη, θρῆνος καὶ κλαυθμὸς καὶ ὀδυρμὸς πολύς· Ραχὴλ κλαίουσα τὰ τέκνα αὐτῆς, καὶ οὐκ ἤθελε παρακληθῆναι, ὅτι οὐκ εἰσίν. Τελευτήσαντος δὲ τοῦ Ἡρῴδου ἰδοὺ ἄγγελος Κυρίου κατ᾿ ὄναρ φαίνεται τῷ Ἰωσὴφ ἐν Αἰγύπτῳ λέγων· ἐγερθεὶς παράλαβε τὸ παιδίον καὶ τὴν μητέρα αὐτοῦ καὶ πορεύου εἰς γῆν Ἰσραήλ· τεθνήκασι γὰρ οἱ ζητοῦντες τὴν ψυχὴν τοῦ παιδίου. Ὁ δὲ ἐγερθεὶς παρέλαβε τὸ παιδίον καὶ τὴν μητέρα αὐτοῦ καὶ ἦλθεν εἰς γῆν Ἰσραήλ. Ἀκούσας δὲ ὅτι Ἀρχέλαος βασιλεύει ἐπὶ τῆς Ἰουδαίας ἀντὶ Ἡρῴδου τοῦ πατρὸς αὐτοῦ, ἐφοβήθη ἐκεῖ ἀπελθεῖν· χρηματισθεὶς δὲ κατ᾿ ὄναρ ἀνεχώρησεν εἰς τὰ μέρη τῆς Γαλιλαίας, καὶ ἐλθὼν κατῴκησεν εἰς πόλιν λεγομένην Ναζαρέτ, ὅπως πληρωθῇ τὸ ρηθὲν διὰ τῶν προφητῶν ὅτι Ναζωραῖος κληθήσεται.

Νεοελληνική Απόδοση

Όταν αναχώρησαν οι μάγοι, ένας άγγελος του Θεού παρουσιάστηκε στον Ιωσήφ στο όνειρό του και του είπε: «Σήκω αμέσως, πάρε το παιδί και τη μητέρα του και φύγε στην Αίγυπτο και μείνε εκεί ωσότου σου πω. Γιατί ο Ηρώδης όπου να’ ναι θα ψάξει να βρει το παιδί, για να το σκοτώσει». Ο Ιωσήφ σηκώθηκε αμέσως, πήρε το παιδί και τη μητέρα του και μέσα στη νύχτα έφυγε στην Αίγυπτο∙ εκεί έμεινε ώσπου πέθανε ο Ηρώδης. Έτσι εκπληρώθηκε ο λόγος του Κυρίου που είχε πει ο προφήτης: «Από την Αίγυπτο κάλεσα τον γιο μου». Όταν κατάλαβε ο Ηρώδης πως οι μάγοι τον εξαπάτησαν, οργίστηκε πάρα πολύ. Έστειλε τότε στρατιώτες και σκότωσαν στη Βηθλεέμ και στην περιοχή της όλα τα παιδιά από δύο χρονών και κάτω, σύμφωνα με τον χρόνο που εξακρίβωσε από τους μάγους. Έτσι εκπληρώθηκε ο λόγος του Κυρίου, που είχε πει ο προφήτης Ιερεμίας: «Ακούστηκε στη Ραμά κραυγή, θρήνος, κλάματα και στεναγμός βαρύς∙ για τα παιδιά της κλαίει η Ραχήλ και πουθενά δεν βρίσκει παρηγοριά, γιατί δεν υπάρχουν πια στη ζωή». Όταν, λοιπόν, πέθανε ο Ηρώδης, ένας άγγελος σταλμένος από τον Κύριο εμφανίστηκε στον Ιωσήφ σε όνειρο στην Αίγυπτο, και του είπε: «Σήκω πάρε το παιδί και τη μητέρα του και πήγαινε στη χώρα του Ισραήλ, γιατί πέθαναν όσοι ήθελαν να θανατώσουν το παιδί». Τότε ο Ιωσήφ σηκώθηκε, πήρε το παιδί και τη μητέρα του και γύρισε πάλι στη χώρα του Ισραήλ. Όταν έμαθε πως βασιλιάς της Ιουδαίας είναι ο Αρχέλαος, στη θέση του πατέρα του, του Ηρώδη, φοβήθηκε να εγκατασταθεί εκεί. Με θεϊκή εντολή όμως, που του δόθηκε στο όνειρό του, αναχώρησε για την περιοχή της Γαλιλαίας. Ήρθε λοιπόν, κι εγκαταστάθηκε στην πόλη Ναζαρέτ. Έτσι εκπληρώθηκε για τον Χριστό η προφητεία που έλεγε ότι θα ονομαστεί Ναζωραίος.

Σχολιασμός

Το Ευαγγέλιο της Κυριακής μετά Χριστουγέννων αναφέρεται  στις προσπάθειες του Βασιλέως Ηρώδη να επιτύχει το διωγμό, ακόμη αν ήταν δυνατό και τον θάνατο του θείου βρέφους. Σύμφωνα με τον Ευαγγελιστή Ματθαίο, όταν οι μάγοι έφυγαν μετά την προσκύνησή τους, άγγελος Κυρίου παρουσιάστηκε στον Ιωσήφ και του είπε να αλλάξουν κατεύθυνση  και να πορευθούν για την Αίγυπτο ολόκληρη η αγία οικογένεια λέγοντάς του  για τα δόλια σχέδια που είχε ο Ηρώδης για το Θείο βρέφος. Έτσι ο Ιωσήφ κάνει πράξη τα όσα του είπε ο άγγελος και φεύγουν μέσα στην νύχτα για την Αίγυπτο.

Στο μεταξύ ο Ηρώδης, όταν αντιλήφθηκε ότι εξαπατήθηκε από τους Μάγους εξοργίστηκε πάρα πολύ. Αυτός ο θυμός είχε δυσάρεστη  κατάληξη αφού μετά από δική του διαταγή, στρατιώτες  σκότωσαν όλα τα αρσενικά παιδιά που ήταν στη Βηθλεέμ και σ’ όλα τα περίχωρα και σύνορά της από δύο ετών και κάτω, σύμφωνα με το χρόνο που υπολόγισε από τα λόγια των Μάγων. Τότε εκπληρώθηκε ο λόγος πού είπε ο προφήτης Ιερεμίας:«Φωνὴ ἐν Ραμᾷ ἠκούσθη, θρῆνος καὶ κλαυθμὸς καὶ ὀδυρμὸς πολύς· Ραχὴλ κλαίουσα τὰ τέκνα αὐτῆς, καὶ οὐκ ἤθελε παρακληθῆναι, ὅτι οὐκ εἰσίν.»

Μεταθανάτια του Ηρώδου, άγγελος Κυρίου είπε στον Ιωσήφ σε όνειρο στην Αίγυπτο: «Σήκω και πάρε το Παιδί και τη Μητέρα του και πήγαινε με την ησυχία σου στην χώρα του Ισραήλ. Διότι έχουν πεθάνει πλέον εκείνοι που ζητούσαν τη ζωή του παιδιού». Και ο Ιωσήφ σηκώθηκε, πήρε το Παιδί και τη Μητέρα του και ήλθε στην Παλαιστίνη. Στο άκουσμα ότι στην Ιουδαία βασίλευε ο Αρχέλαος, ένας πολύ σκληρός ηγεμόνας, φοβήθηκε να πάει εκεί, αλλά με νέα εντολή από τον Θεό κατευθύνθηκε προς τις περιοχές της Γαλιλαίας όπου βασίλευε ο Ηρώδης ο Αντύπας, λιγότερο πιο σκληρός από τον αδελφό του τον Αρχέλαο. Κι έτσι κατοίκησε στην πόλη που λεγόταν Ναζαρέτ. Για να πραγματοποιηθεί εκείνο που ειπώθηκε από τους Προφήτες, ότι ο Ιησούς θα ονομασθεί περιφρονητικά από τους εχθρούς του «Ναζωραίος».

Η γέννηση τού Χριστού, όπως περιγράφεται απὸ τὸν Ευαγγελιστὴ Ματθαίο στὴ σημερινὴ περικοπή, μας δείχνει προκαταβολικὰ τὴν πορεία του Μεσσία μέσα στὸν κόσμο. Ο νεογέννητος Χριστὸς ευθὺς όταν εισέρχεται στὸν παρόντα κόσμο γνωρίζει τὴν καταδίωξη καὶ τὴν εχθρότητα εκ μέρους των αρχόντων. Η εχθρότητα αυτὴ βρίσκει τὸν πρώτο καὶ κύριο εκπρόσωπό της στὸ βασιλιὰ Ηρώδη, η θηριωδία τού  οποίου μας είναι γνωστὴ καὶ απὸ τοὺς ιστορικοὺς της εποχής. Παρατηρούμε λοιπόν την κακία της ανθρωπότητας εκείνο τον καιρό. Με το που γεννήθηκε ο Κύριος άρχισαν να τον διώκουν, αντί να τον προσεγγίσουν με αγάπη. Πολλά τα μηνύματα είναι που πηγάζουν και από το σημερινό ευαγγέλιο αλλά εμείς θα καταπιαστούμε στην αναφορά  του ονόματος  «Ναζωραίος».

Στα προφητικά κείμενα δεν βρίσκουμε αυτό το όνομα και ούτε ποιος από τους προφήτες πρώτος το προανήγγειλε δεν γνωρίζουμε. Προφανώς υπήρχε σε κάποιο προφητικό βιβλίο, το οποίο έχει χαθεί. Το προφητικό βιβλίο μπορεί να χάθηκε, αλλά το όνομα «Ναζωραίος» διεσώθηκε σαν ιερά παρακαταθήκη στην προφορική παράδοση των Εβραίων. Αυτή είχε υπόψη του μάλλον ο ιερός Ευαγγελιστής και συνδέει  στο θεόπνευστο του Ευαγγέλιο την εγκατάσταση της αγίας οικογένειας του Ιωσήφ στην Ναζαρέτ με την εκπλήρωση της προφητείας που συσχετίζει την πόλη αυτή με το όνομα «Ναζωραίος».

Κατ’ αρχή η Ναζαρέτ δεν αποτελούσε μία από τις ξακουστές πόλεις της Παλαιστίνης όπως για παράδειγμα η Ιερουσαλήμ, η Βηθλεέμ, η Ιεριχώ και άλλες οι οποίες συνδέονταν άμεσα και με γνωστές προσωπικότητες της τότε εποχής αλλά και μεγάλα ιστορικά γεγονότα. Αντίθετα, η πόλη Ναζαρέτ είχε κακή φήμη εξαιτίας της πονηριάς και κακίας που χαρακτήριζε τους κατοίκους της. Θύμιζε περισσότερο κέντρο ειδωλολατρίας παρά κωμόπολη που γεωγραφικά ανήκει στο Ισραήλ. Χαρακτηριστική είναι εξάλλου και η απορία του Ναθαναήλ στον Φίλιππο, όταν ο δεύτερος του λέει ότι βρήκαν τον Μεσσία «Ιησούν …. τον από την Ναζαρέτ», απάντησε «εκ Ναζαρέτ δύναται τι αγαθόν είναι;» (Ιωαν. Α΄ 46-47, Λουκ. Δ΄ 28-30). Έτσι το όνομα Ναζωραίος ήταν υποτιμητικό για όποιον το είχε έχοντας υπόψη τον ηθικό χαρακτήρα αυτής της πόλης . Σύμφωνα με μερικούς Πατέρες της Εκκλησίας, το συγκεκριμένο όνομα προέρχεται από μια εβραϊκή λέξη, η οποία σημαίνει περιφρόνηση, αναξιότητα. Άρα χαρακτηρίζει κάποιον ως ταπεινό, ανάξιο και περιφρονημένο η λέξη αυτή.

Έτσι ο Κύριος μας έζησε μεταξύ των ανθρώπων περιφρονημένος και ταπεινωμένος. Γεννήθηκε μέσα σε ένα στάβλο. Τα βρεφικά του ενδύματα, λιγοστά και φτωχά. Σαν κατάδικος και εξορισμένος διέφυγε στην Αίγυπτο για δύο έτη  και  γλίτωσε με αυτό τον τρόπο  από την φονική μανία που διακατείχε τον βασιλέα Ηρώδη για αυτόν. Έμεινε φτωχός για όλη του τη ζωή, ασκούσε το επάγγελμα του μαραγκού για βιοποριστικούς μόνο σκοπούς και όχι για συγκέντρωση πλούτου. Όπως ο ίδιος έλεγε δεν είχε που να κλίνει την κεφαλή. Σύμφωνα με τον Ευαγγελιστή Ματθαίο ήταν περισσότερο άστεγος από τα πτηνά και τις αλεπούδες που στο τέλος της ημέρας θα βρουν μια φωλιά η ένα καταφύγιο για να ξεκουραστούν. (Ματθ. Η΄  20). Προσπάθησαν με διάφορους τρόπους  οι αρχιερείς, γραμματείς, αλλά και φαρισαίοι να διαδόσουν στον κόσμο συκοφαντίες εναντίον του Κυρίου. Έλεγαν ότι είναι αμαρτωλός, παραβιάζει την αργία του Σαββάτου, «εν τω αρχόντι των δαιμονίων εκβάλλει τα δαιμόνια»,ότι είναι λαοπλάνος και καταφρονητής του λαού και των εθνικοθρησκευτικών του παραδόσεων.

Όλοι αυτοί οι υβρισμοί, οι γελοιοποιήσεις και οι χλευασμοί έφθασαν στο αποκορύφωμα τους στις αυλές των αρχιερέων, το πραιτώριο και ο Γολγοθάς. Ακόμη και οι περαστικοί από το δρόμο του Γολγοθά «εβλασφήμουν αυτόν κινούντες τάς κεφαλάς» (Ματ. ΚΖ΄ 39). Έγινε «όνειδος ανθρώπων και εξουθένημα λαού» (Ψαλμ. ΚΑ΄ 7). Απαρατήρητη δεν μπορεί να μείνει και η επιγραφή στον σταυρό του Κυρίου μας «Ιησούς ο Ναζωραίος». Αυτό αποτελεί μια μεγάλη πραγματικότητα, αφού σε όλη του τη ζωή από την γέννηση μέχρι και την σταυρική του θυσία παρέμεινε «Ναζωραίος». Αν διαβάσει κανείς το 22^ον κεφάλαιο των πράξεων των Αποστόλων στους στίχους 6-8 με θεοπρεπή μορφή παρουσιάστηκε στον Σαύλον, λίγο έξω από την Δαμασκό, και του είπε «εγώ είμι Ιησούς ο Ναζωραίος όν σύ διώκεις». Όνομα, το οποίο το κατέστησε τιμημένο και ένδοξο. Οι Απόστολοι και όλοι οι Άγιοι και Αγίες της Εκκλησίας μας κήρυτταν και έκαναν θαύματα «εν ονόματι Ιησού του Ναζωραίου»

Καλούμαστε λοιπόν και εμείς με την σειρά μας να εμπνευστούμε και να γίνουμε  μιμητές της ζωής του Ιησού Χριστού, του «Ναζωραίου» που δεν αγάπησε ποτέ τα πλούτη και τους επίγειους θησαυρούς.  Η φάτνη να γίνει  ταπείνωση  και  πηγή, όπου ο κάθε χριστιανός θα αντλεί ύψιστες ηθικές αρετές. Η φάτνη και ο σταυρός είναι δύο μεγάλα όπλα για μας στην ζωή μας αφού με αυτά κατατροπώνετε ο διάβολος, συντρίβεται το κακό και στο τέλος υπερισχύει το δίκαιο και η αλήθεια.