Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΛΑΖΑΡΟΥ

Η ΝΕΑ ΔΙΑΘΗΚΗ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΖΩΗΣ

Μητροπολίτου

Κωνσταντίας και Αμμοχώστου

Βασιλείου

κήρυγμα που εκφωνήθηκε κατά το Αρχιερατικό Συλλείτουργο το Σάββατο του Λαζάρου στον πανηγυρίζοντα Καθεδρικό Ιερό Ναό του Αγίου Λαζάρου στην Λάρνακα.

Η σημερινή ευαγγελική περικοπή της εορτής της αναστάσεως του Δίκαιου Λαζάρου, του αγαπημένου φίλου του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, κυριαρχείται από μία αντιθετική διαλεκτική μεταξύ της ζωής και του θανάτου. Θα πρέπει να προσέξουμε όμως, γιατί ο Ιησούς Χριστός, ο οποίος διενεργεί την ανάσταση τού προ τεσσάρων ημερών θανόντος και ταφέντος Λαζάρου, δεν περιορίζει την όλη αναφορά στην ενδοκοσμική και πρόσκαιρη διάσταση των συστημικών γεγονότων της ζωής και πορείας του ανθρώπου, δηλαδή στη γέννηση, στο θάνατο και στην ανάσταση, ούτε σε σχέση μόνο με τον άνθρωπο και σε αυτό που του αποκαλύπτει ο Θεός, αλλά έχει ισχυρό δεσμό με το μυστήριο της επί γης παρουσίας του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, του Υιού και Λόγου του Θεού.

Η διήγηση της ανάτασης του Λάζαρου, που παρακολουθήσαμε στην ευαγγελική περικοπή (11:1–44),έχει απόλυτη σχέση με προηγούμενες αναφορές του Ιησού Χριστούγενικότερα για την ανάσταση στο κατάΙωάννην Ευαγγέλιο, όταν ο ίδιος μας αποκάλυπτε το θέλημα του Πατέρα, λέγοντας: «τοῦτοδέἐστι τὸ θέλημα τοῦ πέμψαντός με πατρός, ἵναπᾶν ὃ δέδωκέ μοι μὴἀπολέσωἐξαὐτοῦ, ἀλλὰἀναστήσωαὐτὸἐντῇἐσχάτῃἡμέρᾳ»(6:39), ή ότι «οὐδεὶςδύναταιἐλθεῖνπρός με, ἐὰνμὴ ὁ πατὴρ ὁ πέμψας με ἑλκύσῃαὐτόν, καὶ ἐγὼἀναστήσωαὐτὸντῇἐσχάτῃἡμέρᾳ (6:44). Γι΄ αυτό και ο Χριστός βεβαιώνει περαιτέρω:«μὴθαυμάζετετοῦτο· ὅτιἔρχεταιὥραἐν ᾗ πάντεςοἱἐντοῖςμνημείοιςἀκούσονταιτῆςφωνῆςαὐτοῦ, καὶ ἐκπορεύσονταιοἱτὰἀγαθὰποιήσαντεςεἰςἀνάστασινζωῆς, οἱ δὲ τὰφαῦλαπράξαντεςεἰςἀνάστασινκρίσεως» (5:28–29). Με αυτό τον τρόπο, κάποια δυσερμήνευτα γεγονότα και ενώπιον των οποίων, τόσο οι Απόστολοι, όσο και οι αδελφές του Λαζάρου βρίσκονται σε αδημονία, μπορούν να γίνουν πιο κατανοητά. Έτσι, σύμφωνα με την Ευαγγελική περικοπή(11:4-6), ο Χριστός δεν είχε μεταβεί αμέσως στον φίλο του Λάζαρο όταν  εκείνος ασθένησε και αποκάλυψε στους Αποστόλους την ασθένεια του Λαζάρου, αλλά μόνο επεσήμανε στους Αποστόλους ότι η ασθένεια του Λάζαρου θα χρησίμευε για να δοξαστεί ο Υιός του Θεού. Ο Ιησούς Χριστός αναχώρησε για τη Βηθανία, εκεί που ζούσε ο Λάζαρος, δύο μέρες αργότερα, όταν ήδη απέθανε. Ως εκ τούτου, ο Ιησούς Χριστός δεν σκόπευε να κάνει μια απλή θαυματουργική θεραπεία,όπως του επανελάμβαναν οι αδελφές του Λαζάρου, ότι αν ερχόταν νωρίς δεν θα πέθαινε ο αδελφός τους, ή όπως τα άλλα θεραπευτικά θαύματα,αλλά την έγερση ενός νεκρού, του οποίου μάλιστα το νεκρό σώμα είχε ήδη αρχίσει να αποσυντίθεται (βλ. 11:17, 39). Ο Δίκαιος Λάζαρος προσφέρει, επομένως, ένα ουσιαστικό παράδειγμα της ανάστασης των φίλων του Ιησού Χριστού και όλων των νεκρών την ημέρα της Δευτέρας Παρουσίας του, την έσχατη ημέρα, όπως αποκαλείται στην αγία Γραφή. Σο βιβλίο της Αποκαλύψεως λέγεται με χαρακτηριστικό τρόπο:«καὶ εἶδοντοὺςνεκρούς, τοὺςμεγάλους καὶ τοὺςμικρούς, ἑστῶταςἐνώπιον τοῦ θρόνου, καὶ βιβλίαἠνοίχθησαν· καὶ ἄλλοβιβλίονἠνοίχθη, ὅ ἐστιτῆςζωῆς· καὶ ἐκρίθησανοἱνεκροὶἐκτῶνγεγραμμένωνἐντοῖςβιβλίοιςκατὰτὰἔργααὐτῶν. καὶ ἔδωκεν ἡ θάλασσατοὺςνεκροὺςτοὺςἐναὐτῇ, καὶ ὁ θάνατος καὶ ὁ ᾅδηςἔδωκαντοὺςνεκροὺςτοὺςἐναὐτοῖς, καὶ ἐκρίθησανἕκαστοςκατὰτὰἔργααὐτῶν» (Απ. 20:12-13, βλ. και 20:6).

Στη συζήτησή του Κυρίου με την αδελφή του Λαζάρου Μάρθα, είναι προφανές ότι ο Χριστός τοποθετεί την έννοια της ζωής και του θανάτου σχετιζόμενη πλέον με τη δική του παρουσία στον κόσμο: «ἡ οὖνΜάρθαὡςἤκουσενὅτι ὁ ᾿Ιησοῦςἔρχεται, ὑπήντησεναὐτῷ· Μαρία δὲ ἐντῷοἴκῳἐκαθέζετο. εἶπενοὖν ἡ Μάρθα πρὸς τὸν ᾿Ιησοῦν· Κύριε, εἰἦςὧδε, ὁ ἀδελφός μου οὐκἂνἐτεθνήκει. ἀλλὰ καὶ νῦνοἶδαὅτιὅσαἂναἰτήσῃτὸνΘεόν, δώσει σοι ὁ Θεός. λέγειαὐτῇ ὁ ᾿Ιησοῦς· ἀναστήσεται ὁ ἀδελφός σου. λέγειαὐτῷΜάρθα· οἶδαὅτιἀναστήσεταιἐντῇἀναστάσειἐντῇἐσχάτῃἡμέρᾳ. εἶπεναὐτῇ ὁ ᾿Ιησοῦς· ἐγώεἰμι ἡ ἀνάστασις καὶ ἡ ζωή. ὁ πιστεύωνεἰςἐμέ, κἂνἀποθάνῃ, ζήσεται· καὶ πᾶς ὁ ζῶν καὶ πιστεύωνεἰςἐμὲοὐμὴἀποθάνῃεἰςτὸναἰῶνα. πιστεύειςτοῦτο;λέγειαὐτῷ· ναί, Κύριε, ἐγὼπεπίστευκαὅτισὺεἶ ὁ Χριστὸς ὁ υἱὸς τοῦ Θεοῦ ὁ εἰςτὸνκόσμονἐρχόμενος» (Ιω. 11:20–27). Η ανάσταση του Λαζάρουαπό τον Ιησού Χριστό διαφοροποιείται σαφώς από μια απλή θεραπεία, όπως άλλες θαυματουργικές ιαματικές πράξεις του Χριστού, π.χ. των λεπρών, των δαιμονιζόμενων, του παραλύτου, του τυφλού εκ γενετής κ.λπ..Εξ άλλου, ο ευαγγελιστής Ιωάννης,εφαρμόζοντας το δικό του σύστημα παρουσιάσεως των γεγονότων, ενώ ο Χριστός απευθύνεται στην αδελφή του Λαζάρου,ο Ευαγγελιστής το μετατρέπει για να απευθύνεταικαι στους αναγνώστες του Ευαγγελίου: η Μάρθα πιστεύει ότι ο Ιησούς Χριστός, αφού είναι ο Υιός του Θεού Πατέρα, έχει τη δύναμη να θεραπεύσει και να προσφέρει την ανάσταση στους νεκρούς. Παρ’ όλα αυτά, η θεϊκή εξουσία του Ιησού Χριστού, με την οποία είναι ενδεδυμένος ήδη εδώ και τώρα και για πάντα, είναι η προσφορά της ανάστασης και της ζωής, είναι κάτι που πρώτα γίνεται σαφές στη Μάρθα, με βάση το λόγιο του Κυρίου ότι θα καταργήσειτο θάνατο, και επίσης με την εξουσία με την οποία είναι ενδεδυμένος, θα προσφέρει την ανάσταση και τη ζωή σε όλους τους ανθρώπους(11:25-26). Μόνο αυτός ο λόγος του Ιησού Χριστούκατέστησε δυνατή την ενεργοποίηση της πίστεως της Μάρθας, της πίστεως που της επιτρέπει να κάνει μια σημαντική ομολογία πίστεως: «ἐγὼπεπίστευκαὅτισὺεἶ ὁ Χριστὸς ὁ υἱὸς τοῦ Θεοῦ ὁ εἰςτὸνκόσμονἐρχόμενος» (11:27). Η ομολογία αυτή πίστεως στον Χριστό καθίσταται ομολογία για κάθε ένα που δέχεται το περιεχόμενο της διδασκαλίας του Ευαγγελίου. Είναι και δική μας ομολογία.

Η σκηνή αυτή καθ’ εαυτή της εγέρσεως του Λάζαρου (11:38-44)αποτελεί συνεπώς μια απόδειξη της ένδοξης δύναμης του Θεού να αναστήσει τους νεκρούς, δύναμη με την οποία είναι ενδεδυμένος ο Ιησούς Χριστός. Έτσι, ο απ. Παύλος λέγει:«συνετάφημενοὖναὐτῷδιὰ τοῦ βαπτίσματοςεἰςτὸνθάνατον, ἵναὥσπερἠγέρθηΧριστὸςἐκνεκρῶνδιὰτῆςδόξης τοῦ πατρός, οὕτω καὶ ἡμεῖςἐνκαινότητιζωῆςπεριπατήσωμεν» (Ρωμ. 6:4),ή ακόμα, «συνταφέντεςαὐτῷἐντῷβαπτίσματι, ἐν ᾧ καὶ συνηγέρθητεδιὰτῆςπίστεωςτῆςἐνεργείας τοῦ Θεοῦ τοῦ ἐγείραντοςαὐτὸνἐκτῶννεκρῶν» (Κολ. 2:12,). Ο ευαγγελιστής Ιωάννης και ο αναγνώστης του αποδέχονται το γεγονός ότι ο δίκαιος Λάζαρος εγείρεται από τους νεκρούς σε μια νέα ζωή που θα καταλήξει για άλλη μια φορά σε φυσικό θάνατο.Λόγω όμως των βεβαιώσεων του Χριστούπροςτην αδελφή του Λαζάρου ότι αυτοί που πιστεύουν δεν πεθαίνουν ποτέ ή ζουν ακόμα έστω και αν πεθάνουν τον φυσικό θάντο, θα ζήσουν αιώνια: «εἶπεναὐτῇ ὁ ᾿Ιησοῦς· ἐγώεἰμι ἡ ἀνάστασις καὶ ἡ ζωή. ὁ πιστεύωνεἰςἐμέ, κἂνἀποθάνῃ, ζήσεται· καὶ πᾶς ὁ ζῶν καὶ πιστεύωνεἰςἐμὲοὐμὴἀποθάνῃεἰςτὸναἰῶνα» (11:25-26).

Η περιγραφή της ανάστασης του Λαζάρου από τον ευαγγελιστή Ιωάννη έχειεντελώςδιαφορετική προοπτικήαπό άλλες περιγραφές θαυμάτων που μας παραδίδει ο ίδιος ο ευαγγελιστής. Γι΄ αυτό απαιτεί πολλή προσπάθεια και ακόμα περισσότερη προσοχή για να την κατανοήσουμε όταν διαβάζουμε και ξαναδιαβάζουμε την ιστορία της Μαρίας και της Μάρθας, για παράδειγμα, στο Λουκάν ευαγγέλιο(10:38-42). Οι υπόλοιπες αναφορές του Ιησού Χριστού επιβεβαιώνουν την παραπάνω διαπίστωση: δηλαδή, στα θεραπευτικά θαύματα ο Ιησούς Χριστός ενεργεί ως θείος θεραπευτής (Εξ. 15:26), που με μόνο το λόγο του (βλ. Ιω. 4:50, 5:8) ή με μια θεραπευτική πράξητου θεραπεύει κάθε είδος ασθένειας (βλ. Λκ. 9:6 Μάρκ. 8:23).Για παράδειγμα, περπατώντας πάνω στα νερά της λίμνης της Γαλιλαίας ο Χριστός εμφανίζεται στους απειλούμενους μαθητές του και τους σώζει από μια έκτακτη ανάγκη.Με άλλα λόγια, ο Θεός «βαδίζει πάνω στα κύματα της θάλασσας» όπως βαδίζει και στο έδαφος (βλ. Ιω. 6:16-21 σε σχέση και με το Ιώβ 9:8).

Δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε όμως το σημαντικό γεγονός, ότι η ανάσταση του Λαζάρου δεν απέβλεπε σε μια μόνο θεραπεία ήαπλή θεία παρέμβαση για να απαλλάξει τον άνθρωπο από κάποια ασθένεια, από κάποιο κίνδυνο. Το διευκρίνισε στους Αποστόλους του. Ο θάνατος του Δίκαιου Λάζαρου αποσκοπούσε στο να δοξασθεί ο Υιός του ανθρώπου. Εκείνο που του δίδει την εξαιρετική ιδιαιτερότητα είναι τα χρονικά όρια που έλαβε χώρα το γεγονός της εγέρσεως του Λαζάρου. Σε λίγες μέρες θα ακολουθούσαν όλα τα γεγονότα των Παθών του Κυρίου: ο Μυστικός Δείπνος, η σύλληψη και καταδίκη Του σε θάνατο πάνω στον Σταυρό, ο σταυρικός θάνατος, ο ενταφιασμός Του και η Ανάσταση Του εκ των νεκρών.

Όλα αυτά αντιπαραβάλλονται με εκείνα που έζησε ο Ισραηλιτικός λαός στο όρος Σινά, όταν ο Θεός παρέδωσε το Νόμο στον Μωυσή. Εκεί ο Θεός είχε συνάψει τη Διαθήκη του με τον Ισραηλιτικό λαό, η οποία σφραγίσθηκε με το αίμα των ζώων που θυσιάσθηκαν. Όμως, το τροπάριο της σημερινής εορτής καθορίζει με θαυμαστή ευκρίνεια τη διαφορά των γεγονότων της Διαθήκης του Σινά με αυτό που ενεργεί ο Λυτρωτής Ιησούς Χριστός: «Την κοινήνανάστασιν προ του σου πάθους πιστούμενος, εκ νεκρών ήγειρας τον Λάζαρον Χριστέ ο Θεός». Η ανάσταση του Λαζάρου αποτελεί προαναγγελία της κοινής αναστάσεως όλων των ανθρώπων. Αυτό καθίσταται ακόμα βεβαιότερο πάντων με τον Μυστικό Δείπνο, όπου ο Χριστός προσφέρει το Σώμα και το Αίμα του με τον άρτο και τον οίνο. Με τη σταυρική του θυσία, όπου με το αίμα και το ύδωρ της πλευράς του, μας προσφέρει τα μυστήρια του Βαπτίσματος και της θείας Ευχαριστίας για τη σωτηρία και την ανάστασή μας. Μάλιστα, αντί του αίματος των ζώων στο Σινά για την σφράγιση της Παλαιάς Διαθήκης, εδώ, με το αίμα της άπαξ διά παντός προσφερθείσας θυσίας του Ιησού Χριστού, σφραγίζεται η Νέα Διαθήκη του Θεού, η«διαθήκη του θανάτου» και η «διαθήκη της ζωής», όπως την αποκαλεί ο προκάτοχος μας και μεγάλος άγιος της Εκκλησίας Κύπρου, Επιφάνιος Κωνσταντίας (Κατά Μανιχαίων, § 114,73). Η διαλεκτική σχέση μεταξύ θανάτου και ζωής, που διαπιστώσαμε ότι υπάρχει στην ευαγγελική περικοπή για το θάνατο και την ανάσταση του Λαζάρου, με την Ανάσταση του Λαζάρου βεβαιωνόμαστε για το θρίαμβο της ζωής απέναντι στο θάνατο. Ο Χριστός είναι ο νικητής, γι’ αυτό και σε λίγες μέρες θα γιορτάσουμε και τη δική του ανάσταση.