Μαρτύρησε στις 13 Οκτωβρίου 1795

Η αγία ήταν από τα μέρη της κεντρικής Μακεδονίας, και συγκεκριμένα από το χωριό Χρυσή της Επαρχίας Αλμωπίας του Νομού Πέλλης . Οι γονείς της ήταν Χριστιανοί, φτωχοί και άσημοι άνθρωποι και είχαν τέσσερες κόρες.

Κάποιος Τούρκος βλέποντας την ομορφιά της αγίας κυριεύτηκε από σαρκικό έρωτα και προσπαθούσε να βρει ευκαιρία για να πραγματοποιήσει τον άνομο σκοπό του. Πράγματι μια ημέρα που η αγία πήγε με άλλες γυναίκες στο δάσος να μαζέψει ξύλα, βρήκε και αυτός την ευκαιρία. Πήρε μαζί του κι άλλους Τούρκους φίλους του ,την απήγαγαν και την πήγαν στο σπίτι του.

Εκεί πρώτα άρχισε να κολακεύει την αγία με πολλές υποσχέσεις και δώρα , προσπαθώντας να την εξισλαμίσει ,τάζοντάς της ότι θα την έπαιρνε γυναίκα του . Από την άλλη πλευρά την απειλούσε πως εάν δεν αποδεχθεί τα λόγια του θα παιδευτεί με πολλά βάσανα. Η αγία ,όνομα και πράγμα Χρυσή , δεν δείλιασε καθόλου , μόνο προσευχόταν νοερά και παρακαλούσε τον Χριστό να την ενισχύσει . Με πολύ θάρρος και γενναιότητα του απάντησε :

Εγώ τον Χριστό μου πιστεύω και προσκυνώ και αυτόν γνωρίζω για νυμφίο μου. Ουδέποτε θα Τον αρνηθώ , ακόμα κι αν μου κάνετε μύρια βάσανα , ακόμα κι αν κόψετε το σώμα μου κομματάκια.

Όταν τ’ άκουσαν αυτά σκέφτηκαν ότι σαν γυναίκα που ήταν θα μπορούσαν καλύτερα να την πείσουν οι γυναίκες τους . Την παρέλαβαν λοιπόν οι Τουρκάλες και για ένα εξάμηνο προσπαθούσαν με χίλιους τρόπους , ακόμη και με μαντείες, να την πείσουν ν’ αρνηθεί τον Χριστό και ν’ αποδεχθεί το Ισλάμ. Μάταια όμως . Δεν κατάφεραν τίποτα.

Κάλεσαν ύστερα τους γονείς και τις αδελφές της και τους φοβέρισαν πως ,αν δεν καταφέρουν να την πείσουν να τουρκέψει, εκείνη μεν θα την θανατώσουν αυτούς δε θα τους βασανίσουν. Πήγαν λοιπόν οι δικοί της στην αγία, θέλοντας και μη θέλοντας, και με δάκρυα ,που θα μπορούσαν να μαλακώσουν και τη σκληρότερη πέτρα, και με μύριους άλλους τρόπους προσπαθούσαν να την πείσουν. Της έλεγαν : Αρνήσου φαινομενικά τον Χριστό για να μη χαθούμε όλοι κι Εκείνος είναι εύσπλαχνος , βλέπει την κατάσταση και θα σε συγχωρήσει.

Εσείς που με παρακινείτε ν’ αρνηθώ τον Χριστό μου, τον αληθινό Θεό, απάντησε η αγία , δεν είστε πλέον γονείς μου και αδελφές μου. Ούτε θέλω να σας ξέρω από δω και πέρα. Αντί για σας πατέρα μου έχω τον Χριστό, μητέρα μου την Παναγία και αδέλφια τους Αγίους και τις Αγίες. Και τους έδιωξε. Εδώ εφαρμόστηκε για μια ακόμη φορά ο λόγος του Χριστού « Και εχθροί του ανθρώπου οι οικιακοί αυτού » .

Βλέποντας οι αλλόπιστοι ότι δεν κατάφεραν τίποτα με όσα μέσα χρησιμοποίησαν άφησαν κατά μέρος τα λόγια και τις κολακείες και άρχισαν τα βασανιστήρια..

Για τρεις ολόκληρους μήνες κάθε μέρα τη ράβδιζαν. Έπειτα της έβγαλαν λωρίδες από το δέρμα της και τις άφηναν κρεμασμένες μπροστά της , για να λιποψυχήσει , το δε αίμα της έτρεχε ποτάμι και κοκκίνιζε τη γη. Κατόπιν πύρωσαν μια σούβλα και την πέρασαν από το ένα αυτί της αγίας και βγήκε από το άλλο, ο δε καπνός έβγαινε από τη μύτη και το στόμα της.

Η μάρτυς όμως του Χριστού ,μολονότι υπέφερε τόσο φοβερά βάσανα ,υπέμενε με πολλή γενναιότητα και καρτερία, στηριγμένη στη δύναμη του σταυρού και στην αγάπη του Χριστού.

Όταν άκουσε ότι εκεί κοντά βρισκόταν ο πνευματικός της ο παπά Τιμόθεος , προηγούμενος της Ι. Μ. Σταυρονικήτα του Αγίου Όρους , ο οποίος και διηγήθηκε το μαρτύριο στον Άγιο Νικόδημο, του έστειλε μήνυμα με κάποιο Χριστιανό, να προσεύχεται στον Θεό να τελειώσει θεάρεστα τον δρόμο του μαρτυρίου.

Απορώντας οι σκληρόκαρδοι βασανιστές της , οι αγριότεροι και από θηρία, πως η αγία με τόσα βάσανα έμενε ακόμα ζωντανή, εξαγριώθηκαν. Μη υποφέροντας να νικηθούν αυτοί όλοι από μια τρυφερή κοπέλα ,την κρέμασαν σε μια αγριαπιδιά και με τα μαχαίρια τους κατακρεούργησαν το ιερό παρθενικό σώμα της .

Έτσι η Αγία Νεομάρτυς Χρυσή , αφού δοκιμάστηκε σαν τον χρυσό στο καμίνι ,με τόσα βάσανα, παρέδωσε την αγία της ψυχή στα χέρια του αθάνατου νυμφίου της και πήρε διπλό στεφάνι, της παρθενίας και της αθλήσεως.

Τα άγια λείψανά της τα πήραν κρυφά κάποιοι Χριστιανοί και τα ενταφίασαν με πολλή τιμή και ευλάβεια.

Αποστολικό Ανάγνωσμα

Πρωτότυπο Κείμενο (Εφ. 6: 10-17)

Ἀδελφοί, ἐνδυναμοῦσθε ἐν Κυρίῳ καὶ ἐν τῷ κράτει τῆς ἰσχύος αὐτοῦ. Ἐνδύσασθε τὴν πανοπλίαν τοῦ Θεοῦ πρὸς τὸ δύνασθαι ὑμᾶς στῆναι πρὸς τὰς μεθοδείας τοῦ διαβόλου· ὅτι οὐκ ἔστιν ἡμῖν ἡ πάλη πρὸς αἷμα καὶ σάρκα, ἀλλὰ πρὸς τὰς ἀρχάς, πρὸς τὰς ἐξουσίας, πρὸς τοὺς κοσμοκράτορας τοῦ σκότους τοῦ αἰῶνος τούτου, πρὸς τὰ πνευματικὰ τῆς πονηρίας ἐν τοῖς ἐπουρανίοις. Διὰ τοῦτο ἀναλάβετε τὴν πανοπλίαν τοῦ Θεοῦ, ἵνα δυνηθῆτε ἀντιστῆναι ἐν τῇ ἡμέρᾳ τῇ πονηρᾷ καὶ ἅπαντα κατεργασάμενοι στῆναι. Στῆτε οὖν περιζωσάμενοι τὴν ὀσφὺν ὑμῶν ἐν ἀληθείᾳ, καὶ ἐνδυσάμενοι τὸν θώρακα τῆς δικαιοσύνης, καὶ ὑποδησάμενοι τοὺς πόδας ἐν ἑτοιμασίᾳ τοῦ εὐαγγελίου τῆς εἰρήνης, ἐπὶ πᾶσιν ἀναλαβόντες τὸν θυρεὸν τῆς πίστεως, ἐν ᾧ δυνήσεσθε πάντα τὰ βέλη τοῦ πονηροῦ τὰ πεπυρωμένα σβέσαι· καὶ τὴν περικεφαλαίαν τοῦ σωτηρίου δέξασθε, καὶ τὴν μάχαιραν τοῦ Πνεύματος, ὅ ἐστι βῆμα Θεοῦ.

Νεοελληνική Απόδοση

Αδελφοί, πάρτε δύναμη από την ένωσή σας με τον Κύριο κι από τη μεγάλη του ισχύ. Ντυθείτε με την πανοπλία που δίνει ο Θεός, για να μπορέσετε ν’ αντιμετωπίσετε τα τεχνάσματα του διαβόλου. Γιατί δεν έχουμε να παλέψουμε με ανθρώπους αλλά με αρχές και εξουσίες, δηλαδή με τους κυρίαρχους του σκοτεινού τούτου κόσμου, τα πονηρά πνεύματα που βρίσκονται ανάμεσα στη γη και στον ουρανό. Γι’ αυτό φορέστε την πανοπλία του Θεού, ώστε να μπορέσετε να προβάλετε αντίσταση, όταν έρθει η ώρα της σατανικής επίθεσης. Λάβετε κάθε απαραίτητο μέτρο για να μείνετε ως το τέλος σταθεροί στις θέσεις σας. Σταθείτε, λοιπόν, σε θέση μάχης· ζωστείτε την αλήθεια σαν ζώνη στη μέση σας· φορέστε σαν θώρακα τη δικαιοσύνη. Για υποδήματα στα πόδια σας βάλτε την ετοιμότητα να διακηρύξετε το χαρούμενο άγγελμα της ειρήνης. Εκτός απ’ όλα αυτά, κρατάτε πάντα την πίστη σαν ασπίδα, πάνω στην οποία θα μπορέσετε να σβήσετε τα φλογισμένα βέλη του πονηρού. Η σωτηρία ας είναι περικεφαλαία σας, και ο λόγος του Θεού η μάχαιρα που σας δίνει το Πνεύμα.