Διακόνου Επιφανίου Παπαντωνίου

Ο σαραντισμός (η προσαγωγή δηλ. του βρέφους στο ναό) αποτελεί μια πανάρχαια λειτουργική πράξη της εκκλησίας μας, η ιστορία της οποίας ανάγεται από την εποχή του Μωυσή κατά μίμηση του έθους των Εβραίων. Με τις διατάξεις αυτές του Μωσαϊκού νόμου συμμορφώθηκε και η Υπεραγία Θεοτόκος, η οποία έφερε στις αγκάλες της το βρέφος Ιησού Χριστό και το προσφέρει στον ναό ως θυσίαν «ευπρόσδεκτη» (Λκ.2:22-23). 

Σήμερα, ως προτύπωση της Υπαπαντής του Χριστού, οι γυναίκες συμβολίζοντας την Παναγία, προσάγουν στην εκκλησία το νεογέννητο παιδί και το προσφέρουν στον Θεό ως μίμηση του σαραντισμού του Χριστού, ώστε αυτό να μπορεί στη συνέχεια να βαπτισθεί και να συμμετάσχει στην εν Χριστώ λατρευτική ζωή.

Επιπρόσθετα η μητέρα, μεταβαίνει στον ναό όπου ευλογείται για το τέλος του καθαρισμού από τη λοχεία της. Η Εκκλησία, όπως εύχεται για κάθε ασθένεια έτσι εύχεται και για τη γυναίκα που γέννησε και είναι απολύτως φυσιολογικό να αισθάνεται κόπο και σωματική αδυναμία. Εάν δεν έχει αποκατασταθεί η υγεία της γυναίκας την 40η ημέρα ο εκκλησιασμός μπορεί να αναβληθεί μέχρι να αποκατασταθεί πλήρως η υγεία της. Η μητέρα προσεύχεται στο Θεό για να καθαρισθεί και αυτή «από πάσης αμαρτίας και από παντός ρύπου…ίνα αξιωθεί ακατακρίτως μετασχείν των αγίων Μυστηρίων». Με αυτό τον τρόπο εισέρχεται και πάλι στην κανονική εκκλησιαστική ζωή.

Όταν η γυναίκα μεταβαίνει στο ναό παραμένει στον πρόναο, διότι θεωρείται ακόμη ακάθαρτη. Ακάθαρτη ναι, αλλά όχι αμαρτωλή, όπως το συγχέουν πολλοί άνθρωποι. Η γυναίκα δε διέπραξε καμία αμαρτία, αντιθέτως μάλιστα έφερε στον κόσμο ένα παιδί, το οποίο είναι δώρο του Θεού. Με τον σαραντισμό του παιδιού, καλείται και αυτή όπως: «ἀξιωθεῖσα εἰσελθεῖν ἐν τῷ Ἁγίω ναῶ, δοξάσει σὺν ἡμίν, τὸ πανάγιον ὄνομά σου…». 

Η ακολουθία του σαραντισμού αποτελείται από τέσσερις ευχές. Θέμα και των τεσσάρων ευχών είναι η προσαγωγή του βρέφους στο ναό κατά το πρότυπο του Κυρίου. Οι ευχές αποτελούν ευλογίες του βρέφους και δεήσεις υπέρ αυτού, που κατά «μίμησιν» του Κυρίου προσάγεται στο ναό και αφιερούται στο Θεό. Αυτός είναι και ο εμφανής σκοπός της ακολουθίας. Το παιδί εισέρχεται στην εκκλησία και αυτό σαραντίζει, όχι η μητέρα του. Αυτή, συνοδεύει το βρέφος και ευλογείται μαζί με αυτό.

Μετά λαμβάνει ο ιερέας το παιδί και το οδηγεί στον κυρίως ναό, που συμβολίζει το στάδιο του φωτισμού, λέγοντας “Εκκλησιάζεται ο δούλος ή η δούλη (υιός ή θυγατέρα) του Θεού…”. Εάν είναι αγόρι το εισάγει στο άγιο βήμα, ει δέ κορίτσι έως τις εικόνες του τέμπλου. Ακολούθως επιστρέφει το παιδί στους γονείς για να το μεγαλώσουν κατά Θεό.