Η προσκύνησις της τίμιας αλύσεως του αγίου και ενδόξου αποστόλου Πέτρου. Μαρτύρων Ελασίππου, Μεσίππου και Πευσίππου των αυταδέλφων και Νεονίλλης (1) (†161-180). Δάνακτος του αναγνώστου, εξ Αυλώνας Βορείου Ηπείρου.Νεομαρτύρων Δαμασκηνού του μοναχού (2) και πρεσβυτέρου, του εν Γαμπρόβω Τυρνόβου (†1771) και Νικολάου του Μυτιληναίου.

(1) Ήταν αδέλφια και κατάγονταν από την Καππαδοκία. Ήταν ειδωλολάτρες και το επάγγελμά τους ήταν να εξημερώνουν και να ιππεύουν άγρια άλογα. Η γιαγιά τους όμως, Νεονίλλη, ήταν χριστιανή. Με την συνεχή προσευχή της και την επιρροή που ασκούσε στα εγγόνια της κατόρθωσε να τα φέρει κοντά στο Χριστό. Όμως αυτή η αλλαγή στην πίστη δεν άργησε να γίνει γνωστή. Τους ασκήθηκαν πιέσεις για να αρνηθούν το Χριστό, αυτοί όμως ομολόγησαν με θάρρος τη πίστη τους. Για να τους βασανίσουν άναψαν τεράστιες φωτιές και τους οδήγησαν μπροστά στις φλόγες για να φοβηθούν. Οι άγιοι, όμως, ομολογόγησαν με ακόμη περισσότερη δύναμη την πίστη τους. Τότε οι βασανιστές τους έριξαν στη φωτιά κι έτσι έλαβαν τον αμάραντο στέφανο του μαρτυρίου. Η γιαγιά τους όταν πληροφορήθηκε το μαρτύριο των εγγονών της δάκρυσε και παρακάλεσε τον Πανάγαθο Θεό να τελειώσει κι εκείνη την επίγεια ζωή της θεάρεστα.

(2)Καταγόταν από το χωριό Γράμποβο της Βουλγαρίας. Νέος ήλθε στο Άγιο Όρος, όπου μόνασε στην μονή Χιλανδαρίου. Οι πατέρες της μονής εκτιμώντας την αρετή και τις ικανότητές του, τον έστειλαν στην πόλη Σφιστόβ της Βουλγαρίας για να διευθετήσει κάποια υπόθεση της μονής, δηλ. την απόδοση της οφειλής κάποιου τούρκου σε αυτήν. Ο τούρκος όμως κατηγόρησε τον άγιο και τον έσυρε βίαια στον κριτή για να πετύχει την καταδίκη του σε θάνατο με αγχόνη. Έτσι στις 16 Ιανουαρίου 1771, παρέδωσε με μαρτυρικό τρόπο την μακάρια του ψυχή.

Αποστολικό Ανάγνωσμα

Πρωτότυπο Κείμενο (Πραξ. 12:1-11) 

Κατ᾿ ἐκεῖνον τὸν καιρὸν ἐπέβαλεν ῾Ηρῴδης ὁ βασιλεὺς τὰς χεῖρας κακῶσαί τινας τῶν ἀπὸ τῆς ἐκκλησίας. Ἀνεῖλε δὲ ᾿Ιάκωβον τὸν ἀδελφὸν ᾿Ιωάννου μαχαίρᾳ. Καὶ ἰδὼν ὅτι ἀρεστόν ἐστι τοῖς ᾿Ιουδαίοις, προσέθετο συλλαβεῖν καὶ Πέτρον· ἦσαν δὲ αἱ ἡμέραι τῶν ἀζύμων· ὃν καὶ πιάσας ἔθετο εἰς φυλακήν, παραδοὺς τέσσαρσι τετραδίοις στρατιωτῶν φυλάσσειν αὐτόν, βουλόμενος μετὰ τὸ Πάσχα ἀναγαγεῖν αὐτὸν τῷ λαῷ. Ὁ μὲν οὖν Πέτρος ἐτηρεῖτο ἐν τῇ φυλακῇ· προσευχὴ δὲ ἦν ἐκτενὴς γινομένη ὑπὸ τῆς ἐκκλησίας πρὸς τὸν Θεὸν ὑπὲρ αὐτοῦ. ῞Οτε δὲ ἔμελλεν αὐτὸν προάγειν ὁ ῾Ηρῴδης, τῇ νυκτὶ ἐκείνῃ ἦν ὁ Πέτρος κοιμώμενος μεταξὺ δύο στρατιωτῶν δεδεμένος ἁλύσεσι δυσί, φύλακές τε πρὸ τῆς θύρας ἐτήρουν τὴν φυλακήν. Καὶ ἰδοὺ ἄγγελος Κυρίου ἐπέστη καὶ φῶς ἔλαμψεν ἐν τῷ οἰκήματι· πατάξας δὲ τὴν πλευρὰν τοῦ Πέτρου ἤγειρεν αὐτὸν λέγων· Ἀνάστα ἐν τάχει. Καὶ ἐξέπεσον αὐτοῦ αἱ ἁλύσεις ἐκ τῶν χειρῶν. Εἶπέ τε ὁ ἄγγελος πρὸς αὐτόν· Περίζωσαι καὶ ὑπόδησαι τὰ σανδάλιά σου. Ἐποίησε δὲ οὕτω. Καὶ λέγει αὐτῷ· Περιβαλοῦ τὸ ἱμάτιόν σου καὶ ἀκολούθει μοι. Καὶ ἐξελθὼν ἠκολούθει αὐτῷ, καὶ οὐκ ᾔδει ὅτι ἀληθές ἐστι τὸ γινόμενον διὰ τοῦ ἀγγέλου, ἐδόκει δὲ ὅραμα βλέπειν. Διελθόντες δὲ πρώτην φυλακὴν καὶ δευτέραν ἦλθον ἐπὶ τὴν πύλην τὴν σιδηρᾶν τὴν φέρουσαν εἰς τὴν πόλιν, ἥτις αὐτομάτη ἠνοίχθη αὐτοῖς, καὶ ἐξελθόντες προῆλθον ῥύμην μίαν, καὶ εὐθέως ἀπέστη ὁ ἄγγελος ἀπ᾿ αὐτοῦ. Καὶ ὁ Πέτρος γενόμενος ἐν ἑαυτῷ εἶπε· Νῦν οἶδα ἀληθῶς ὅτι ἐξαπέστειλε Κύριος τὸν ἄγγελον αὐτοῦ καὶ ἐξείλετό με ἐκ χειρὸς ῾Ηρῴδου καὶ πάσης τῆς προσδοκίας τοῦ λαοῦ τῶν ᾿Ιουδαίων.

Νεοελληνική Απόδοση

Εκείνη την εποχή, ο βασιλιάς Ηρώδης άρχισε το διωγμό εναντίον μερικών μελών της εκκλησίας. Πρώτα αποκεφάλισε τον Ιάκωβο, τον αδελφό του Ιωάννη. Κι όταν είδε ότι αυτό άρεσε στους Ιουδαίους, αποφάσισε στη συνέχεια να συλλάβει και τον Πέ­τρο. Αυτό έγινε τις μέρες του Πάσχα. Τον συνέλαβε, λοιπόν, και τον έριξε στη φυλακή, κι έβαλε να τον φυλάνε διαδοχικά τέσσερις ομάδες από τέσσερις στρατιώτες στην κάθε μια, σκοπεύοντας να τον φέρει σε δημόσια δίκη μετά το Πάσχα. Ενώ ο Πέτρος όταν στη φυλακή, η εκ­κλησία προσευχόταν αδιάκοπα στο Θεό γι’ αυτόν. Tη νύχτα που ο «Ηρώδης επρόκειτο να φέρει τον Πέτρο, εκείνος κοιμόταν ανάμεσα σε δύο στρατιώτες, δεμένος με δύο αλυσίδες, και δύο φύλακες μπροστά στην πόρτα φύλαγαν σκοπιά. Ξαφνικά φανε­ρώθηκε ένας άγγελος Κυρίου κι ένα φως έλαμψε στο κελί. Ξύπνησε τον Πέτρο σκουντώντας τον στο πλευρό και του είπε: «Σήκω γρήγο­ρα». Αμέσως έπεσαν οι αλυσίδες από τα χέρια του. Ο άγγελος συνέ­χισε: «βάλε τη ζώνη σου και τα σανδάλια σου». Ο Πέτρος το έκανε. Ύστερα του λεει ο άγγελος: «βάλε τα ιμάτιά σου κι ακολούθησε με». Ο Πέτρος βγήκε έξω και τον ακολουθούσε. Δεν καταλάβαινε ότι συνέβαιναν πραγματικά αυτά που γίνονταν μέσω του αγγέλου, αλλά νόμισε ότι έβλεπε όραμα. Πέρασαν την πρώτη φρουρά και τη δεύτε­ρη κι έφτασαν στην πύλη τη σιδερένια που βγάζει στην πόλη. Αυτή άνοιξε από μόνη της, και βγήκαν έξω. Πέρασαν ένα στενό, κι αμέσως ο άγγελος εξαφανίστηκε. Τότε ο Πέτρος συνήλθε και είπε: «Τώρα κατάλαβα πραγματικά ότι ο Κύριος έστειλε τον άγγελό του και με γλί­τωσε από τα χέρια του Ηρώδη κι απ’ αυτό που οι Ιουδαίοι περίμεναν να πάθω!».