Ο άγιος Μάξιμος γεννήθηκε το 580 στην Κωνσταντινούπολη. Καταγόταν από επιφανή οικογένεια και έλαβε την συνήθη, για τους υποψηφίους για ανώτερες δημόσιες ή εκκλησιαστικές θέσεις, μόρφωση. Ιδιαίτερα ασχολήθηκε με τη φιλοσοφία. Ο αυτοκράτορας Ηράκλειος (610-641) τον προσέλαβε ως αρχιγραμματέα του, “υπογραμματεύς πρώτος των βασιλικών υπομνημάτων”.

Λίγα χρόνια αργότερα παραιτήθηκε και εκάρη μοναχός. Πιθανόν μόνασε στην Παλαιστίνη, μαζί με τον Σωφρόνιο, αργότερα πατριάρχη Ιεροσολύμων. Ασκήτευσε σε μονή της Χρυσούπολης που βρίσκεται απέναντι από την Κωνσταντινούπολη. Εκεί έγινε και ηγούμενος και απέκτησε πιστό μαθητή τον Αναστάσιο που τον ακολούθησε σε όλη του τη ζωή. Το 624 βρίσκεται για δύο χρόνια στη Κύζικο. Το 626 φεύγει για την βόρεια Αφρική. Για αρκετό χρονικό διάστημα μένει στην Κρήτη, πιθανόν να πέρασε και από την Κύπρο. Στην Καρχηδόνα βρίσκεται σίγουρα την Πεντηκοστή του 632. Εκεί συναντήθηκε με τον Σωφρόνιο και για ένα διάστημα πηγαίνουν μαζί στην Αλεξάνδρεια. Το 645 ή 646 πήγε στη Ρώμη.

Το 647 ο αυτοκράτορας Κώνστας εξέδωσε τον Τύπο, με τον οποίο απαγορευόταν οι συζητήσεις περί μιας ή δύο θελήσεων και ενεργειών. Η σύνοδος του Λατερανού (649), της οποίας κύριο πρόσωπο ήταν ο άγιος Μάξιμος, καταδίκασε το Μονοθελητισμό. Συνελήφθει από τον έξαρχο της Ιταλίας Θεοδόσιο, οδηγήθηκε στην Κωνσταντινούπολη μαζί με τους δύο Αναστασίους, τον μαθητή του και τον αποκρισάριο του Πάπα. Είχε ήδη οδηγηθεί εκεί και ο Πάπας Μαρτίνος και είχε εξορισθεί στη Χερσώνα για δήθεν πολιτική συνωμοσία (653). Το ίδιο έγκλημα, χωρίς αποδείξεις, αποδόθηκε και στον Μάξιμο. Αφού κατάλαβαν ότι δεν πρόκειται να υποχωρήση τον εξορίζουν μαζί με τους άλλους δυο στην Βιζύη της Θράκης (655).

Τους ανακαλούν στην Κωνσταντινούπολη, για νέα ανάκριση και μετά την άρνησή τους να υπογράψουν τον Τύπο τους στέλνουν εξορία στα Πέρβερα (656). Μετά έξη χρόνια τους καλούν πάλι στη Κωνσταντινούπολη για μια τρίτη προσπάθεια να τους πάρουν με το μέρους τους. Αφού και οι τρεις αρνήθηκαν να υποκύψουν, αναθεματίσθηκαν, κακοποιήθηκαν και διαπομπεύθηκαν, “γλώσσαν ένδον από του φάρυγγος και της παραψαυούσης επιγλωττίδος παρανόμως εκτέμνουσιν” και “σμίλη και σφύρα την δεξιάν των χειρών εκκόπτουσιν”.

“Λέγεται δε, μετά την εκτομήν, αυθις υπό Θεού παραδόξως αποκαταστήναι την γλώτταν και τρανώς φθέγγεσθαι, μέχρις αν εν βίω υπήρχε”(Συναξαριστής αγίου Νικοδήμου).

Μετά από αυτά οδηγήθηκαν και οι τρεις σε τόπους εξορίας στην Αλανία του Καυκάσου, ο καθένας χωριστά. Ο άγιος Μάξιμος κλείσθηκε μόνος στο φρούριο Σχίμαρις, όπου υπέκειψε στις ταλαιπωρίες και τα γηρατειά δύο μήνες αργότερα, τον Αύγουστο του 662. Η μνήμη του εορτάζεται στις 13 Αυγούστου και στις 21 Ιανουαρίου.

Αν και απλός μοναχός για εικοσιπέντε τουλάχιστον χρόνια ήταν ο κύριος εκφραστής της ορθόδοξης πίστης. O μεγάλος αυτός άγιος της Εκκλησίας φέρει τον τίτλο του Ομολογητή γιατί όταν ομολογούσε τις δύο θελήσεις του Χριστού δεν υπήρχε κανείς επί της γής για να “εκφράσει την πίστη του όμου μετ’ αυτού” και έτσι αναγκάστηκε να ομολογήσει με τους πεθαμένους, τους νεκρούς, τους όντως ζώντες εν Χριστώ αγίους της Εκκλησίας Τον καιρό της αντίστασης, στη φυλακή και στην εξορία, “η τύχη της Χριστολογίας εξαρτήθηκε από την άκαμπτη σταθερότητα ενός ανθρώπου μονάχα”. ((H. U. VON BALTAHASAR, op. C. σ. 32) Από την Εισαγωγή του π. Δ. Στανιλοάε στη Μυσταγωγία).

Ο Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής ήταν ένας από τους σημαντικότερους Θεολόγους και εκκλησιαστικούς συγγραφείς του Βυζαντίου. Έζησε γύρω στα 580-662. Καταγόταν από επιφανή οικογένεια της Κωνσταντινούπολης και απέκτησε ευρεία παιδεία. Σε νεαρή ηλικία εντάχθηκε στην αυτοκρατορική διοίκηση και έγινε πρώτος γραμματέας του αυτοκράτορα Ηρακλείου. Το 613/614 έγινε μοναχός σε Μονή της Χρυσούπολης. Αργότερα μετέβη στην Κωνσταντινούπολη για να αποφύγει τους Πέρσες επιδρομείς. Από εκεί το 626 μετέβη στη Βόρειο Αφρική, όπου και άρχισε τη δράση του κατά του Μονοθελητισμού και του Μονοφυσιτισμού.

Το 646 μετέβη στη Ρώμη, όπου έπεισε τον Πάπα Μαρτίνο τον Α΄ να συγκαλέσει Σύνοδο. Από κοινού αποφάσισαν τη σύγκληση της Συνόδου του Λατερανού του 649, η οποία κετεδίκασε την αίρεση των μονοθελητών, τα αιρετικά διατάγματα των αυτοκρατόρων – την Εκθεση του Ηρακλείου και τον Τύπο του Κώνσταντος του Β΄ – και ανεθεμάτισε τους αίτιους και αρχηγούς της αιρέσεως Σέργιο και Παύλο πατριάρχες Κωνσταντινουπόλεως, Κύρο Αλεξανδρείας, Μακάριο Αντιοχείας και Θεόδωρο επίσκοπο Φαράν. Την ενέργεια αυτή ο αιρετικός αυτοκράτορας Κώνστας ο Β΄ την θεώρησε στάση και διέταξε τη σύλληψη του Πάπα Μαρτίνου, και κατόπιν του Μαξίμου και των μαθητών του, οι οποίοι το 653 οδηγήθηκαν στην Κωνσταντινούπολη.

Ο Αγιος Μάξιμος μετά από πιέσεις, ανακρίσεις, φυλακίσεις, βασανιστήρια (κόψιμο της γλώσσης και της δεξιάς χειρός) και διαδοχικές εξορίες, εκοιμήθη τη 13η Αυγούστου του 662 στο φρούριο Σχίμαρι της Λαζικής και ετάφη στη Μονή του Αγίου Αρσενίου.

Τα ίδια έπαθαν και οι μαθητές του εξόριστοι σε φρούρια της Θράκης και ο Αγιος Μαρτίνος Πάπας Ρώμης, ο Ομολογητής, ο οποίος εκοιμήθη το 655, εξόριστος στη Χερσώνα.῾Η ΣΤ΄ Οικουμενική Σύνοδος του 680/681, η οποία συνεκλήθη στη Κωνσταντινούπολη, βασιλεύοντος Κωνσταντίνου Δ΄ του Πωγωνάτου (668-685), με τη συμμετοχή εκατόν εβδομήντα Πατέρων, κατεδίκασε τον μονοθελητισμό και μονοενεργητισμό και τους επιφανέστερους εκπροσώπους τους, τον επίσκοπο Φαράν Θεόδωρο, τον πάπα Ρώμης Ονώριο Α΄, τους πατριάρχες ΚΠόλεως Σέργιο, Παύλο, Πύρρο και Πέτρο, τον πατριάρχη Αλεξανδρείας Κύρο, τον Αντιοχείας Μακάριο και Στέφανο τον μαθητή του, και Πολυχρόνιο τον νηπιόφρονα γέροντα.

Η Αγία μας Εκκλησία τιμά τη μνήμη του Αγίου Μαξίμου, του Ομολογητού, την 21η Ιανουαρίου (τιμητική μνήμη μέσα στο μήνα των Μεγάλων Πατέρων), τη 13η Αυγούστου, ημέρα της κοιμήσεώς του και την 20ή Σεπτεμβρίου μετά των μαθητών του Αναστασίου, Αναστασίου ετέρου, Θεοδώρου και Ευπρεπίου και του Αγίου Μαρτίνου, Πάπα Ρώμης, του Ομολογητού.