Απόστολος Ανδρέας ο Πρωτόκλητος (30 Νοεμβρίου)
«Αντίστροφον σταύρωσιν Ανδρέας φέρει,
Φανείς αληθώς ου σκιώδης αντίπους.
Σταυρόν κακκεφαλής τριακοστή Ανδρέας έτλη»
Ο Απόστολος Ανδρέας, ψαράς στο επάγγελμα και αδελφός του Σίμωνος Πέτρου, γιοι του Ιωνά, κατάγονταν από τη Βηθσαϊδά της Γαλιλαίας. Λόγω του ότι είχε την ευλογία να κληθεί πρώτος από τον Κύριο στην ομάδα των Αποστόλων, ονομάστηκε Πρωτόκλητος (Ιωάν.1,35-41).
Πρωτύτερα είχε χρηματίσει μαθητής του Ιωάννου του Βαπτιστού μαζί με τον φίλο του και μετέπειτα ευαγγελιστή Ιωάννη. Μάλιστα ήταν παρών όταν ο Ιωάννης έδειξε με το δάχτυλό του τον Κύριο και είπε: «ίδε ο αμνός του Θεού, ο αίρων τας αμαρτίας του κόσμου» (Ιωάν.1, 30). Χωρίς κανένα δισταγμό και επιφύλαξη ο ευσεβής ψαράς ακολούθησε πρώτος τον Κύριο.
Ο Απόστολος Ανδρέας, αφού ανέβηκε μαζί με τους άλλους Αποστόλους στο υπερώο της Ιερουσαλήμ «προσκαρτερούντες ομοθυμαδόν τη προσευχή και τη δέησει συν γυναιξί και Μαρία τη μητρί του Ιησού και συν τοις αδελφοίς αυτού» (Πραξ.1,13-14), έλαβε μαζί με τους άλλους Αποστόλους τον φωτισμό του Αγίου Πνεύματος κατά την ημέρα της Πεντηκοστής (Πραξ.2, 4).
Μετά την Πεντηκοστή, μαζί με τον Απόστολο Ιωάννη κήρυξαν και εδραίωσαν την Εκκλησία στην Έφεσο. Στη συνέχεια, σύμφωνα με τον ιστορικό Ευσέβιο, κήρυξε στη Σκυθία. Είναι επίσης γνωστό ότι κήρυξε στη Βιθυνία και στον Εύξεινο Πόντο. Κατά τον Άγιο Γρηγόριο το Ναζιανζηνό ίδρυσε στο Βυζάντιο Εκκλησία, για το λόγο αυτό θεωρείται ως ο ιδρυτής της Αποστολικής Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως. Έπειτα, έφθασε στην Ελλάδα και κήρυξε κατ΄ αρχάς στην Ήπειρο. Σύμφωνα με τον Άγιο Ιερώνυμο έφθασε στην Αχαΐα, όπου ίδρυσε Εκκλησία.
Μάλιστα, η χριστιανική αλήθεια είχε μεγάλη απήχηση στο λαό της Πάτρας. Μέχρι και η Μαξιμίλλα, σύζυγος του ανθύπατου Αχαΐας Αιγεάτου, αφού τη θεράπευσε ο Απόστολος από τη βαριά ασθένεια που είχε, ασπάστηκε τον Χριστιανισμό. Το γεγονός αυτό εκνεύρισε τον ανθύπατο και με την παρότρυνση ειδωλολατρών ιερέων, συνέλαβε τον Απόστολο Ανδρέα και υπέστη μαρτυρικό θάνατο. Σταυρώθηκε κατακεφαλής επί σταυρού, που είχε το σχήμα του γράμματος Χ. Έτσι, ο Απόστολος Ανδρέας παρέστησε τον εαυτό του στο Θεό «δόκιμον εργάτην» (Β΄ Τιμόθ.,2, 15), δηλαδή δοκιμασμένο και τέλειο εργάτη του Ευαγγελίου.
Το λείψανό του φυλασσόταν από τους Χριστιανούς με ευλάβεια, ως τα χρόνια των σταυροφοριών, οπότε το άρπαξαν οι Λατίνοι και το μετακόμισαν στην Ιταλία. Στην πόλη της Πάτρας, επανακομίσθηκαν και φυλάσσονται από την 26η Σεπτεμβρίου 1964 μ. Χ. η Τίμια Κάρα του Αποστόλου και από την 19ην Ιανουαρίου 1980 μ. Χ. λείψανα του σταυρού, του μαρτυρίου του.
Τέλος, η Αγία Κάρα του Πρωτόκλητου μεταφέρθηκε τρεις φορές στην Κύπρο, ύστερα από ενέργειες της Αρχιεπισκοπής Κύπρου, για προσκύνημα και αγιασμό των πιστών, το 1967, το 1987 και στις 3 Νοεμβρίου 2013.