Ο Άγιος Γρηγόριος Νύσσης γεννήθηκε στη Νεοκαισάρεια του Πόντου το 332 μ.Χ. και ήταν αδελφός του Μεγάλου Βασιλείου. Μορφωμένος, όπως ο αδελφός του, χειροτονείται πρώτα αναγνώστης (δηλ. ερμηνευτής των Γραφών) και στην ηλικία των σαράντα χρόνων, επίσκοπος Νύσσης της Καππαδοκίας.

Οι οπαδοί της αιρέσεως του Αρείου τον κατηγορούν για αντικανονική χειροτονία και τον καθαιρούν, αναγκάζοντάς τον να περιπλανάται και να κρύβεται. Η περιπέτειά του όμως έληξε, και επανήλθε στη Νύσσα, όπου τού επιφυλάχθηκε θριαμβευτική υποδοχή.

Ο άγιος Γρηγόριος έλαβε μέρος στη Σύνοδο της Αντιόχειας, η οποία κατεδίκασε την αίρεση του Απολλιναρίου, που δίδασκε πως ο Ιησούς Χριστός δεν είναι τέλειος Θεός ούτε τέλειος άνθρωπος. Ανασκεύασε τις κακόδοξες θεωρίες του Απολλιναρίου, όπως αργότερα έπραξε και στη Β΄ Οικουμενική σύνοδο, το 381 μ.Χ. στην Κωνσταντινούπολη, κατατροπώνοντας τους πνευματομάχους. Για τη μεγάλη προσφορά του στην Ορθόδοξη Εκκλησία ο Γρηγόριος Νύσσης δίκαια ονομάστηκε «Πατήρ Πατέρων και Νυσσαέων Φωστήρ», ενώ ο Μέγας Θεοδόσιος τον ονόμασε στύλο της Ορθοδοξίας. Πέθανε ειρηνικά το 394 μ.Χ., αφού μάς άφησε έργα: ερμηνευτικά, δογματικά, κατηχητικά, λόγους ηθικούς, εορταστικούς, εγκωμιαστικούς, επιταφίους και έναν επιμνημόσυνο λόγο στον αδελφό του Μέγα Βασίλειο.

Οι Πατέρες και Διδάσκαλοι της Εκκλησίας, όπως ο Γρηγόριος Νύσσης, μάς μαθαίνουν ότι ο συνδυασμός της σπουδής της Θεολογίας με την ταπείνωση, καθώς επίσης, της ανθρώπινης γνώσης με την πνευματική εν Χριστώ άσκηση, παρέχουν στον άνθρωπο την καλή πορεία στο να πλησιάσει περισσότερο το Θεό. Τότε, ο πνευματικά καλλιεργημένος άνθρωπος ερμηνεύει βαθύτερα και πλατύτερα τα πράγματα του κόσμου τούτου και συγχωρεί τις αδυναμίες και τα λάθη των άλλων ανθρώπων.

Ἀπολυτίκιον

Ἦχος γ’. Θείας πίστεως.

Θεῖον γρήγορσιν, ἐνδεδειγμένος, στόμα σύντονον, τῆς εὐσέβειας, ἀνεδείχθης Ἱεράρχα Γρηγόριε τὴ γὰρ σοφία τῶν θείων δογμάτων σου, τῆς Ἐκκλησίας εὐφραίνεις τὸ πλήρωμα. Πάτερ ὅσιε, Χριστὸν τὸν Θεὸν ἱκέτευε, δωρήσασθαι ἠμὶν τὸ μέγα ἔλεος.

Κοντάκιον

Ἦχος β’. Τὴν ἐν πρεσβείαις.

Τὸ ὄμμα τῆς ψυχῆς, γρηγορῶν Ἱεράρχα, ὡς γρήγορος Ποιμήν, ἀνεδείχθης τῷ κόσμῳ, καὶ ράβδω τῆς σοφίας σου, παμμακάριστε Ὅσιε, πάντας ἤλασας, τοὺς κακοδόξους ὡς λύκους, ἀδιάφθορον, διατηρήσας τὴν ποίμνην, Γρηγόριε πάνσοφε.