Πρεσβυτέρου Φιλίππου Φιλίππου

Πρωτότυπο Κείμενο

Εν ταις ημέραις εκείναις συνέλαβεν Ελισάβετ η γυνή Ζαχαρίου, και περιέκρυβεν εαυτήν μήνας πέντε, λέγουσα ότι ούτω μοι πεποίηκεν ο Κύριος εν ημέραις αις επείδεν αφελείν το όνειδος μου εν ανθρώποις. Εν δε τω μηνί τω έκτω απεστάλη ο άγγελος Γαβριήλ υπό του Θεού εις πόλιν της Γαλιλαίας, η όνομα Ναζαρέτ, πρός παρθένον μεμνηστευμένην ανδρί, ω όνομα Ιωσήφ, εξ οίκου Δαυίδ, και το όνομα της παρθένου Μαριάμ. Και εισελθών ο άγγελος πρός αυτήν είπε˙ Χαίρε κεχαριτωμένη˙ ο Κύριος μετά σου˙ ευλογημένη συ εν γυναιξίν. Η δε ιδούσα διεταράχθη επί τω λόγω αυτού, και διελογίζετο ποταπός είη ο ασπασμός αύτος. Και είπεν ο άγγελος αυτή˙ Μη φοβού, Μαριάμ˙ ευρές γάρ χάριν παρά τω Θεώ. Και ιδού συλλήψη εν γαστρί και τέξη υιόν, και καλέσεις το όνομα αυτού Ιησούν. Ούτος έσται μέγας και υιός υψίστου κληθήσεται, και δώσει αυτώ Κύριος ο Θεός τον θρόνον Δαυίδ του πατρός αυτού, και βασιλεύσει επί τον οίκον Ιακώβ εις τους αιώνας, και της βασιλείας αυτού ουκ έσται τέλος. Είπε δε Μαριάμ πρός τον άγγελον˙ Πως έσται μοι τούτο, επεί άνδρα ου γινώσκω; Και αποκριθείς ο άγγελος είπεν αυτή˙ Πνεύμα Άγιον επελεύσεται επί σε και δύναμις υψίστου επισκιάσει σοι˙ διό και το γεννώμενον άγιον κληθήσεται Υιός Θεού. Και ιδού Ελισάβετ η συγγενής σου και αυτή συνειληφυία υιόν εν γήρει αυτής, και ούτος μην έκτος εστίν αυτή τη καλουμένη στείρα˙ οτι ουκ αδυνατήσει παρά τω Θεώ παν ρήμα. Είπε δε Μαριάμ˙ Ιδού η δούλη Κυρίου˙ γένοιτό μοι κατά το ρημά σου. Και απήλθεν απ’ αυτής ο άγγελος.

Νεοελληνική Απόδοση

Εκείνες τις μέρες, η Ελισάβετ, η γυναίκα του Ζαχαρία, έμεινε έγκυος. Έκρυβε όμως την εγκυμοσύνη της για πέντε μήνες και έλεγε: «Ο Θεός είδε τη στενοχώρια μου και φρόντισε να με απαλλάξει από την ντροπή που ένιωθα μπροστά στους ανθρώπους για την ατεκνία μου». Τον έκτο μήνα της εγκυμοσύνης της Ελισάβετ, ο Θεός έστειλε τον άγγελο Γαβριήλ στην πόλη της Γαλιλαίας Ναζαρετ, σε μια παρθένο, που ήταν αρραβωνιασμένη με κάποιον που λεγόταν Ιωσήφ και προερχόταν από τη γενιά του Δαβίδ. Η παρθένος λεγόταν Μαριάμ. Παρουσιάστηκε, λοιπόν, σ’ αυτήν ο άγγελος και της είπε: «Χαίρε εσύ, η προικισμένη με τη χάρη του Θεού! Ο Κύριος είναι μαζί σου. Ευλογημένη απ’ τον Θεό είσαι εσύ περισσότερο απ’ όλες τις γυναίκες». Εκείνη μόλις τον είδε ταράχτηκε με τα λόγια του και προσπαθούσε να εξηγήσει τι σήμαινε ο χαιρετισμός αυτός. Ο άγγελος της είπε: «Μη φοβάσαι, Μαριάμ, ο Θεός σου έδωσε τη χάρη του˙ θα μείνεις έγκυος, θα γεννήσεις γιο και θα τον ονομάσεις Ιησού. Αυτός θα γίνει μέγας και θα ονομαστεί Υιός του Υψίστου. Σ’ αυτόν θα δώσει ο Κύριος ο Θεός τον θρόνο του Δαβίδ, του προπάτορα του. Θα βασιλέψει για πάντα στους απογόνους του Ιακώβ και η βασιλεία του δεν θα έχει τέλος». Η Μαριάμ τότε ρώτησε τον άγγελο: «Πώς θα μου συμβεί αυτό, αφού εγώ δεν έχω συζυγικές σχέσεις με κανέναν άνδρα;» Ο άγγελος της απάντησε: «Το Άγιο Πνεύμα θα έρθει επάνω σου και θα σε καλύψει η δύναμη του Θεού˙ γι’ αυτό και το άγιο παιδί που θα γεννήσεις θα ονομαστεί Υιός Θεού. Μάθε ακόμη ότι η συγγενής σου Ελισάβετ συνέλαβε γιο στα γηρατειά της˙ έτσι, αυτή που την αποκαλούσαν στείρα, τώρα βρίσκεται στον έκτο μήνα της εγκυμοσύνης. Για τον Θεό τίποτα δεν είναι ακατόρθωτο». Η Μαριάμ τότε είπε: «Είμαι μια δούλη του Κυρίου˙ ας γίνει το θέλημα του σ’ εμένα όπως μου το είπες». Κι έφυγε από αυτήν ο άγγελος.

Σχολιασμός

Τέταρτη Κυριακή των Νηστειών σήμερα, η οποία φέτος συμπίπτει με την εορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Γι’ αυτό και τα αγιογραφικά αναγνώσματα της θείας Λειτουργίας είναι τα της εορτής. Το ευαγγελικό ανάγνωσμα είναι ειλημμένο από το πρώτο κεφάλαιο του κατά Λουκάν ευαγγελίου, όπου η παραστατική διήγηση του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Τον έκτο μήνα της εγκυμοσύνης της Ελισάβετ ο Θεός έστειλε τον αρχάγγελο Γαβριήλ να φέρει στην Παρθένο Μαριάμ το μήνυμα της σωτηρίας του ανθρωπίνου γένους. Η Μαριάμ ήταν αρραβωνιασμένη με τον Ιωσήφ που προερχόταν από την γενιά του Δαβίδ και κατοικούσαν σε μια μικρή πόλη της Γαλιλαίας, τη Ναζαρέτ.

Εκεί εμφανίστηκε σ’ αυτήν ο άγγελος και της είπε: «Χαίρε κεχαριτωμένη ο Κύριος μετά σου˙ ευλογημένη συ εν γυναιξί». Χαίρε εσύ που είσαι προικισμένη με τη χάρη του Θεού! Ο Κύριος είναι μαζί σου. Είσαι ευλογημένη από το Θεό περισσότερο από όλες τις γυναίκες. Η Παρθένος ταράχτηκε από αυτό που ζούσε και προσπαθούσε να εξηγήσει αυτά που της είπε ο άγγελος. Ο άγγελος συνεχίζοντας της λέει να μη φοβάται γιατί ο Θεός της έδωσε τη χάρη του, θα μείνει έγκυος, θα γεννήσει γιο και θα τον ονομάσει Ιησού. Αυτός θα γίνει μέγας και θα ονομαστεί Υιός του Υψίστου και ο Θεός θα του δώσει τον θρόνο του Δαβίδ. Θα βασιλέψει για πάντα στους απογόνους του Ιακώβ και η βασιλεία του δεν θα έχει τέλος. Η Μαριάμ τότε απορημένη ρωτά τον άγγελο πώς θα γίνει αυτό αφού δεν έχει συζυγικές σχέσεις με κανένα άνδρα. Ο άγγελος της απαντά ότι θα κατέλθει πάνω της το Άγιο Πνεύμα και θα την καλύψει η δύναμη του Θεού, γι’ αυτό και το παιδί που θα γεννήσει θα ονομαστεί Υιός Θεού. Της λέει ακόμη ότι η συγγενής της η Ελισάβετ βρίσκεται στον έκτο μήνα της εγκυμοσύνης της και θα γεννήσει γιο στα γηρατειά της. Τίποτα δεν είναι ακατόρθωτο για το Θεό. Η Μαριάμ τότε του λέει: Είμαι μια δούλη του Κυρίου˙ ας γίνει το θέλημά του σ’ εμένα όπως μου το είπες. Και ανεχώρησε ο άγγελος.

Το πότε καθορίστηκε η μεγάλη αυτή θεομητορική εορτή δεν μας είναι γνωστό. Οι πρώτες μαρτυρίες που βρίσκουμε είναι γύρω στο 624 στο πασχάλιο χρονικό όπου χαρακτηρίζεται ως συσταθείσα την 25ην Μαρτίου «από θεοφόρων διδασκάλων». Ακολουθούν λίγο αργότερα οι αναφορές των Συνόδων του Τολέδου το 656 και της εν Τρούλλω το 692. Το βέβαιο είναι ότι ο ορισμός της 25ης Μαρτίου ως ημερομηνίας εορτασμού του Ευαγγελισμού έγινε μετά τη καθιέρωση της εορτής των Χριστουγέννων στην 25η Δεκεμβρίου, ώστε η εορτή της συλλήψεως του Χριστού να είναι εννέα μήνες ακριβώς πριν από την εορτή της Γεννήσεώς Του. Η εορτή του Ευαγγελισμού εμπίπτει πάντα εντός της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, περίοδο κατά την οποία δεν τελούνται εορτές λόγω του πένθιμου χαρακτήρα που την χαρακτηρίζει. Όλες οι εορτές αγίων που εμπίπτουν στις καθημερινές της Μ. Τεσσαρακοστής μετατίθενται στις Κυριακές ή μετά το Πάσχα (όπως π.χ. η μνήμη του αγίου Γεωργίου). Η εορτή όμως του Ευαγγελισμού δεν μετατίθεται και εορτάζεται με πανηγυρικό εσπερινό, πανηγυρική θεία λειτουργία και κατάλυση ιχθύος σε όποια ημέρα της εβδομάδος και αν συμπέσει.

Το μεγάλο αυτό γεγονός του Ευαγγελισμού αποτελεί τη μεγαλύτερη είδηση μέσα στην Ιστορία. Η λέξη ευαγγελισμός είναι σύνθετη: ευ + αγγέλλω, που σημαίνει την ευχάριστη αγγελία, την καλή είδηση. Αυτή την καλή είδηση ότι έφθασε το «πλήρωμα του χρόνου» για την εκπλήρωση το μυστήριο της λυτρώσεως του κόσμου με τη σάρκωση του Λόγου του Θεού έρχεται να φέρει ο Αρχάγγελος Γαβριήλ στην Παρθένο. Το γεγονός αυτό προκαλεί έκπληξη και δεν μπορεί να κατανοηθεί με τη λογική, αφού τα μυστήρια του Θεού βρίσκονται πέρα από τη σφαίρα της ανθρώπινης λογικής. Ακόμη και η Παρθένος απορημένη όταν της είπε ο Αρχάγγελος Γαβριήλ ότι θα γεννήσει Υιόν, τον ρωτά πώς θα γίνει αυτό αφού δεν έχει συζυγικές σχέσεις με κανένα άνδρα.

Προσπαθώντας να ερμηνεύσει κάποιος σήμερα με τη λογική το γεγονός αυτό θα πει: πότε παρουσιάζονται άγγελοι σε κοπέλες και μιλούν μαζί τους. Ζώντας οι άνθρωποι σήμερα μέσα σ’ ένα κόσμο τεχνολογικά ανεπτυγμένο πως θα μπορούσαν να πιστέψουν αυτά τα θαυμαστά γεγονότα. Αυτά όμως τα πράγματα δεν μπορούν να ερμηνευθούν με βάση τη λογική αλλά μόνο να βιωθούν δια της πίστεως. Αυτό εξάλλου μας το διαβεβαιώνει και η απάντηση που δίνει ο Αρχάγγελος προς την Παρθένο λέγοντας της ότι τίποτα δεν είναι ακατόρθωτο για το Θεό.

Η Παρθένος όταν αφιερώθηκε από τους γονείς της στο Θεό σε ηλικία τριών χρονών εισήχθη από τον αρχιερέα Ζαχαρία στα Άγια των Αγίων που προορίζονταν μόνο για τον Αρχιερέα. Εκει παρέμεινε για δώδεκα χρόνια, τρεφόμενη από άγγελο Κυρίου, μέχρι τα δεκαπέντε της όπου οδηγείται σε μνηστεία με τον Ιωσήφ. Κατά την παραμονή της εκεί είχε φτάσει στη θέωση. Γι’ αυτό και υποτάσσει τη λογική της στο θέλημα του Θεού λέγοντας: «Ιδού η δούλη Κυρίου, γένοιτό μοι κατά το ρήμα σου». Έχοντας η Παρθένος την πραγματική ελευθερία ενεργούσε πάντοτε κατά φύσιν. Έτσι και τώρα αφήνεται πλήρως στο θέλημα του Θεού. Τη στιγμή αυτή που αφήνεται στο θέλημα του Θεού γίνεται η σύλληψη του Χριστού δημιουργικώς από το Άγιο Πνεύμα χωρίς να περάσει κάποιο χρονικό διάστημα. Η σύλληψη του Κυρίου από το Άγιο Πνεύμα δημιουργικώς και όχι σπερματικώς διατήρησε στη Θεοτόκο την παρθενία της τόσο κατά την σύλληψη, όσο και κατά την κυοφορία και τη γέννηση του Κυρίου. Αυτό το βλέπουμε να εικονίζεται σε όλες τις μορφές της Θεοτόκου με τρεις αστέρες που ζωγραφίζονται στην ορθόδοξη εικόνα της, ένα στο δεξιό ώμο, ένα στον αριστερό ώμο και ένα στο μέτωπο.

«Σήμερον της σωτηρίας ημών το κεφάλαιον και του απ’ αιώνος μυστηρίου η φανέρωσις». Αυτό το κεφάλαιο της σωτηρίας που ανοίγεται για όλους τους ανθρώπους ας το αξιοποιήσουμε κατάλληλα, έτσι ώστε να αποτελέσει την πραγματική είδηση στη ζωή μας. Μια είδηση η οποία θα μας απαλλάξει από τα δεσμά της αμαρτίας και θα μας συντάξει με το θέλημα του Θεού, όπως συντάχθηκε και η Θεοτόκος, οδηγώντας μας στη σωτηρία.