Διακόνου Επιφανίου Παπαντωνίου

Πρωτότυπο Κείμενο

Ἀδελφοί, ὑμεῖς ἐστε σῶμα Χριστοῦ καὶ μέλη ἐκ μέρους. Καὶ οὓς μὲν ἔθετο ὁ θεὸς ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ πρῶτον ἀποστόλους, δεύτερον προφήτας, τρίτον διδασκάλους, ἔπειτα δυνάμεις, εἶτα χαρίσματα ἰαμάτων, ἀντιλήψεις, κυβερνήσεις, γένη γλωσσῶν. Μὴ πάντες ἀπόστολοι; μὴ πάντες προφῆται; μὴ πάντες διδάσκαλοι; Μὴ πάντες δυνάμεις; Μὴ πάντες χαρίσματα ἔχουσιν ἰαμάτων; Μὴ πάντες γλώσσαις λαλοῦσι; Μὴ πάντες διερμηνεύουσι; Ζηλοῦτε δὲ τὰ χαρίσματα τὰ κρείττονα. Καὶ ἔτι καθ᾿ ὑπερβολὴν ὁδὸν ὑμῖν δείκνυμι. ᾿Εὰν ταῖς γλώσσαις τῶν ἀνθρώπων λαλῶ καὶ τῶν ἀγγέλων, ἀγάπην δὲ μὴ ἔχω, γέγονα χαλκὸς ἠχῶν ἢ κύμβαλον ἀλαλάζον. Καὶ ἐὰν ἔχω προφητείαν καὶ εἰδῶ τὰ μυστήρια πάντα καὶ πᾶσαν τὴν γνῶσιν, καὶ ἐὰν ἔχω πᾶσαν τὴν πίστιν, ὥστε ὄρη μεθιστάνειν, ἀγάπην δὲ μὴ ἔχω, οὐδέν εἰμι. Καὶ ἐὰν ψωμίσω πάντα τὰ ὑπάρχοντά μου, καὶ ἐὰν παραδῶ τὸ σῶμά μου ἵνα καυθήσομαι, ἀγάπην δὲ μὴ ἔχω, οὐδὲν ὠφελοῦμαι. ῾Η ἀγάπη μακροθυμεῖ, χρηστεύεται, ἡ ἀγάπη οὐ ζηλοῖ, ἡ ἀγάπη οὐ περπερεύεται, οὐ φυσιοῦται, οὐκ ἀσχημονεῖ, οὐ ζητεῖ τὰ ἑαυτῆς, οὐ παροξύνεται, οὐ λογίζεται τὸ κακόν, οὐ χαίρει ἐπὶ τῇ ἀδικίᾳ, συγχαίρει δὲ τῇ ἀληθείᾳ· πάντα στέγει, πάντα πιστεύει, πάντα ἐλπίζει, πάντα ὑπομένει. Ἡ ἀγάπη οὐδέποτε ἐκπίπτει.

Νεοελληνική Απόδοση

Αδελφοί, εσείς όλοι μαζί αποτελείτε το σώμα του Χριστού, και είστε μέλη του, ο καθένας σας χωριστά. Γι’ αυτό στην εκκλησία ο Θεός τοπο­θέτησε τον καθένα στην ορισμένη του θέση: πρώτα έρχονται οι από­στολοι, σε δεύτερη θέση οι προφήτες σε τρίτη οι διδάσκαλοι, και ακολουθούν οι θαυματουργοί, οι θεραπευτές, αυτοί που παραστέκον­ται στις ανάγκες, οι διαχειριστές, όσοι λαλούν διάφορα είδη γλωσ­σών. Δεν είναι όλοι απόστολοι ούτε όλοι προφήτες ούτε όλοι διδά­σκαλοι. Δεν είναι όλοι θαυματουργοί ούτε όλοι θεραπευτές ούτε όλοι λαλούν γλώσσες κι ούτε όλοι ξέρουν πώς να τις εξηγούν. Ο ζήλος σας, μάλιστα, πρέπει να στρέφεται προς τα σημαντικότερα χα­ρίσματα. Σας δείχνω κι έναν πολύ ανώτερο ακόμα δρόμο: Αν μπορώ να λαλώ όλες τις γλώσσες των ανθρώπων, ακόμα και των αγγέλων, αλλά δεν έχω αγάπη για τους άλλους, οι λόγοι μου ακούγονται σαν ήχος χάλκινης καμπάνας ή σαν κυμβάλου αλαλαγμού. Κι αν έχω της προφητείας το χάρισμα κι όλα κατέχω τα μυστήρια κι όλη τη γνώση, κι αν έχω ακόμα όλη την πίστη έτσι που να μετακινώ βουνά, αλλά δεν έχω αγάπη, είμαι ένα τίποτα. Κι αν ακόμα μοιράσω στους φτωχούς όλα μου τα υπάρχοντα. Κι αν παραδώσω στη φωτιά το σώμα μου για να καεί, αλλά δεν έχω αγάπη, σε τίποτα δε μ’ ωφελεί. Εκείνος που αγαπάει έχει μακροθυμία, έχει και καλοσύνη· εκεί­νος που αγαπάει δε ζηλοφθονεί· εκείνος που αγαπάει δεν κομπάζει ούτε περηφανεύεται, είναι ευπρεπής, δεν είναι εγωιστής ούτε ευερέ­θιστος ξεχνάει το κακό που του έχουν κάνει, δε χαίρεται για το στραβό που γίνεται, αλλά μετέχει στη χαρά για το σωστό. Εκείνος που αγαπάει, όλα τα ανέχεται· σε όλα εμπιστεύεται, για όλα ελπίζει, όλα τα υπομένει. Ποτέ η αγάπη δε θα πάψει να υπάρχει.

Οι Άγιοι Ανάργυροι Κοσμάς και Δαμιανός

Σήμερα η Εκκλησία μας τιμά τη μνήμη των Αγίων Αναργύρων Κοσμά και Δαμιανού των εκ Ρώμης. Επειδή όπως είναι γνωστό από το βίο των Αγίων αυτοί είχαν διακριθεί για τα ιαματικά χαρίσματα, με τα οποία τους προίκισε η χάρη του Αγίου Πνεύματος, έχει ορισθεί την  ημέρα της εορτής τους να  διαβάζεται η αποστολική περικοπή από τη Α΄ προς Κορινθίους Επιστολή όπου γίνεται λόγος για τα ποικίλα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος. Το Ανάγνωσμα επίσης είναι ένα από τα επτά Αποστολικά αναγνώσματα που διαβάζονται στην ακολουθία του Αγίου Ευχελαίου. Πριν προχωρήσουμε στο σχολιασμό της περικοπής, θα αναφέρουμε λίγα στοιχεία για τους Αγίους.

Μέσα στο Αγιολόγιο της Εκκλησίας μας, υπάρχουν τρία ζεύγη Αγίων Αναργύρων με το όνομα Κοσμάς και Δαμιανός. Μιά συζυγία είναι, οι Άγιοι Ανάργυροι Κοσμάς και Δαμιανός οι εξ Ασίας που γιορτάζουν την 1^η Νοεμβρίου, άλλη συζυγία είναι οι Άγιοι Κοσμάς και Δαμιανός οι εξ Αραβίας που γιορτάζουν στις 17 Οκτωβρίου και η Τρίτη συζυγία είναι οι σήμερον τιμώμενοι 1^η Ιουλίου, Άγιοι Ανάργυροι Κοσμάς και Δαμιανός οι εκ της Ρώμης.

Οι άγιοι αυτοί, έζησαν επί της ηγεμονίας του βασιλέως Καρίνου κατά το έτος 284μ.Χ και ήταν αυτάδελφοι. Σπούδασαν και οι δύο την ιατρική επιστήμη καθώς είχαν κοινές κλίσεις και ικανότητες. Αυτό τους έκανε να συσφίγξουν ακόμη περισσότερο την μεταξύ τους αδελφική αγάπη. Μετά την αποπεράτωση των σπουδών τους επιδόθηκαν στην εξάσκηση της επιστήμης την οποία διδάχθηκαν. Μάλιστα εξάσκησαν αυτή, όχι σαν επικερδές επάγγελμα, αλλά σαν φιλανθρωπική διακονία. Χρήματα δεν δέχονταν ούτε από τους πτωχούς αλλά ούτε και από τους πλούσιους. Εφάρμοζαν την ευαγγελική εντολή προς τους Αποστόλους και μέσω αυτών προς όλους τους μαθητές του «δωρεάν ελάβετε, δωρεάν δότε» (Ματθ. 10,9). Προσέφεραν ανιδιοτελώς τις υπηρεσίες τους, περισσότερο προς τους πτωχούς, παρά προς τους πλουσίους. Έτσι οι  Άγιοι Ανάργυροι, θεραπεύοντας τους ανθρώπους σωματικά, θεράπευαν και τις ψυχές τους, διδάσκοντας σε αυτούς την πίστη στον αληθινό Θεό, σύμφωνα πάντα και με τη θεία εντολή του Κυρίου προς τους μαθητές του «πορευόμενοι δε, κηρύσσετε λέγοντες ότι ήγγικεν η Βασιλεία των ουρανών» (Ματθ. 10,7).

Ο ιερός υμνογράφος γράφει για την πλουσιοπάροχη αυτή θαυματουργία των αγίων Αναργύρων «Τὸ ἰατρεῖον ὑμῶν πηγή ὑπάρχει ἀνεξάντλητος ἀντλουμένη δὲ μάλλον ὑπερεκβλύζει καὶ χεομένη περισσεύεται, καθ’ ἑκάστην κενουμένη καὶ πληθυνομένη. Καὶ οἱ ἀρυόμενοι κορέννυνται ἰάματα καὶ αὔτη διαμένει ἀδαπάνητος (Δοξαστικόν τῶν ἀποστίχων τοῦ ἑσπερινοῦ τῆς ἑορτῆς). Γι΄ αυτό και πλήθος πιστών επικαλείτε τη χάρη τους και να τους ευχαριστήσσει για ότι πολύτιμο έχει λάβει.

Σχολιασμός

O Απ. Παύλος παραθέτει στις επιστολές του πληθώρα χαρισμάτων. Η απαρίθμηση των χαρισμάτων του Αγίου Πνεύματος στην προς Εφεσίους Επιστολή έχει πολλή ομοιότητα με την απαρίθμηση τους στο κείμενο της σημερινής αποστολικής περικοπής. «Και ους μεν έθετο ο Θεός εν τη εκκλησία πρώτον αποστόλους, δεύτερον προφήτας, τρίτον διδασκάλους, έπειτα δυνάμεις, είτα χαρίσματα ιαμάτων, αντιλήψεις, κυβερνήσεις, γένη γλωσσών» (στ. 28). Στη συνέχεια της περικοπής, ο Απόστολος κάνει σχολιασμό ορισμένων από αυτά τα χαρίσματα, όπως η γλωσσολαλιά, η προφητεία, η γνώση των μυστηρίων του Θεού, η πίστη, η ελεημοσύνη.  Όμως στη συνέχεια προτρέπει τους αναγνώστες του να επιζητούν και να επιδιώκουν τα «χαρίσματα τα κρείττονα» και ως ανώτερο πάντων προβάλλει την αγάπη.

Η αγάπη είναι η διήκουσα δύναμη που πρέπει να χαρακτηρίζει την άσκηση και εκδήλωση όλων αυτών των χαρισμάτων. Κάθε χριστιανός από τη στιγμή του βαπτίσματός του γίνεται μέλος του ενός και μοναδικού σώματος του Χριστού, γίνεται ναός του Αγίου Πνεύματος  επειδή το Άγιο Πνεύμα κατοικεί μέσα μας (Ρωμ. η΄ 9). Ο Απόστολος Παύλος στο συγκεκριμένο αποστολικό ανάγνωσμα μας βεβαιώνει ότι «Υμείς εστέ σώμα Χριστού και μέλη εκ μέρους». Ως μέλη του ενός σώματος του Χριστού, της μιας Εκκλησίας, όλοι έχουμε δεχθεί και συνεχίζουμε να δεχόμαστε τη χάρη του Αγίου Πνεύματος με τη συμμετοχή μας στα αγιαστικά  μυστήρια, τα οποία παρέχουν τη χάρη του Αγίου Πνεύματος.

Αλλά και ως μέλη του ενός και μοναδικού σώματος του Χριστού, έχουμε ο καθένας κάποια ιδιαίτερα χαρίσματα. Όπως τα μέλη του ανθρωπίνου σώματος έχουν διαφορετική λειτουργική θέση και σκοπό έτσι το ίδιο και για τα μέλη της Εκκλησίας υπάρχει διάκριση  και διαίρεση χαρισμάτων, τα οποία παρέχονται από το ένα και το αυτό Πνεύμα. Όμως, επειδή ακριβώς είμαστε μέλη του ενός σώματος του Χριστού, συνδεόμαστε μεταξύ μας με την αγάπη, που αποτελεί και το κυριότερο διακριτικό στοιχείο του Χριστιανού. Το Άγιο Πνεύμα διαμοιράζει σε όλους τους πιστούς και στον καθένα ανάλογα με την ικανότητα του τα διάφορα χαρίσματα. Κάθε άνθρωπος, ως δημιούργημα του Θεού, είναι προικισμένος με φυσικά χαρίσματα και ικανότητες, τα οποία δίνει ο Θεός, ώστε ο άνθρωπος να μπορέσει να οδηγηθεί προς την τελείωση. Επομένως τίποτε δεν εμποδίζει το Άγιο Πνεύμα να χρησιμοποιήσει τις φυσικές ικανότητες του ανθρώπου. Η χρησιμοποίηση των ποικίλων χαρισμάτων, είτε των φυσικών είτε των καθαρών δωρεών του Αγίου Πνεύματος, π.χ. της προφητείας, με σκοπό την οικοδομή, γίνεται κάτω από την σκέπη και την καθοδήγηση του Αγίου Πνεύματος, το οποίο πρέπει να αφήσουμε να λαλεί στις καρδιές μας αγαθά και όχι να μελετούμε τα πονηρά. Εάν λείπει από μέσα μας η καθοδηγητική χάρη και δύναμη του Άγιου Πνεύματος τότε τα φυσικά χαρίσματα είναι δυνατό αντί να οικοδομούν να καταστρέφουν ψυχές και αξίες.

Για να τονίσουμε την αξία των χαρισμάτων θα κάνουμε μια σύντομη αναφορά στο καθένα από αυτά, όπως τα αναφέρει η αποστολική περικοπή. Το αποστολικό χάρισμα διακρίνεται από όλα τα άλλα λειτουργήματα γιατί η αποστολική εξουσία εκτεινόταν σε ολόκληρη την Εκκλησία, ανα την Οικουμένη και όχι μόνο σε μια τοπική Εκκλησία. Στους Αποστόλους άνηκε η ευθύνη της ιδρύσεως της θεμελιώσεως και της οικοδομής της Εκκλησίας, έργο το οποίο μπορούσε να επιτελεσθεί με το φωτισμό και τη χάρη του Αγίου Πνεύματος. 

Το προφητικό χάρισμα  δεν αποτελεί την αποκάλυψη καλών ή δυσάρεστων γεγονότων του μέλλοντος. Η αποστολή του προφήτη συνίσταται στην αποκάλυψη και υπενθύμιση του θελήματος του Θεού, χωρίς βέβαια να αποκλείεται και η προαγγελία γεγονότων του μέλλοντος. Το χάρισμα της διδασκαλίας είναι εξίσου σημαντικό. Ο θεσμός του διδασκάλου είχε εισαχθεί στην αποστολική εκκλησία για να καλύψει την αυξανόμενη ανάγκη διδασκαλίας της χριστιανικής πίστεως  σ’ όσους μεταστρέφονταν στον χριστιανισμό από την ειδωλολατρία. Το χάρισμα των ευαγγελιστών πρέπει να υπηρετούσε την ανάγκη του κηρύγματος του Ευαγγελίου στους εκτός της Εκκλησίας ευρισκομένους. Το χάρισμα των ποιμένων αποσκοπεί στη φροντίδα για την ίδια την Εκκλησία. Πηγάζει από τη διδασκαλία και το έργο του ίδιου του Χριστού ως αρχιποίμενος. Υπάρχει και το χάρισμα της γλωσσολαλιάς, η ερμηνεία των γλωσσών, το χάρισμα της επιτελέσεως θαυμάτων. Ο Απ. Παύλος λέει ότι όλα τα χαρίσματα πρέπει να συμβάλουν στην οικοδομή όλων των πιστών ως σώματος του Χριστού, αλλά και να διέπονται από το χάρισμα της αγάπης. Η αγάπη είναι το κριτήριο της γνησιότητας των χαρισμάτων.