Το Πάσχα αποτελεί το κέντρο της ορθόδοξης λατρείας. Η ανάσταση του Χριστού είναι η κορωνίδα της πίστεως μας. Σφραγίζει την πνευματική ταυτότητα των Ορθοδόξων. Καθορίζει τη δύναμη του ορθόδοξου φρονήματος.

Παραταύτα, συχνά συμπεριφερόμαστε σαν να μη σταυρώθηκε και αναστήθηκε για μας ο Χριστός· σαν να πρόκειται για κάτι που δεν σχετίζεται με την καθημερινότητά μας, τα λάθη, τις προδοσίες, τις αποτυχίες, τις προσδοκίες μας. Υπάρχουν άνθρωποι ευαίσθητοι, που συνοδεύουν το Χριστό μέχρι τη Σταύρωσή Του. Στέκονται με σεβασμό εμπρός στον ήρωα, τον φίλο των πονεμένων και φτωχών, το θύμα των ανόμων και πονηρών. Σταματούν όμως εκεί. Συγκινούνται από το ότι ο Ιησούς ξεσκέπασε τους διεφθαρμένους, τους υποκριτές. Αλλά περιορίζονται σ’ αυτό. Δυσκολεύονται να κάνουν το επόμενο βήμα. Αδυνατούν να Τον δουν ως τον Κύριο της ζωής, ως τον Αναστάντα που άνοιξε θύρα ελπίδας στο αδιέξοδο του θανάτου, που έδωσε νόημα στη ζωή.

Αυτό όμως είναι ακριβώς το κυρίως νέο μήνυμα του Ευαγγελίου: «Ει δε Χριστός ουκ εγήγερται, ματαία η πίστις υμών» (Α΄ Κορ. 15:17)· Γι’ αυτό και συνεχώς επαναλαμβάνουμε τον πανηγυρικό παιάνα, Χριστός Ανέστη, και ψάλλουμε μαζί με τον υμνωδό: «Το ακατάληπτον της σης σταυρώσεως και ανερμήνευτον το της εγέρσεως θεολογούμεν οι πιστοί απόρρητον Μυστήριον· σήμερον γαρ θάνατος και ο Άδης εσκύλευται, γένος δε ανθρώπινον αφθαρσίαν ανδέδυται· διό και ευχαρίστως κραυγάζομεν· Δόξα, Χριστέ, τη Αναστάσει σου» (Παρακλητική, Ήχος γ’, Κάθισμα Όρθρου).

Όσοι δυσκολεύονται να αποδεχθούν αυτή την αλήθεια, ας μη λησμονούν ότι μεγάλες εμπειρίες της ζωής, ιδιαίτερα η απέραντη, πολυεδρική εμπειρία της αγάπης, υπερβαίνουν τις νοητικές περιγραφές και οριοθετήσεις. Ζήτημα πίστεως, θα πει κανείς. Ασφαλώς. Αλλά και θέμα ελευθερίας για το αποφασιστικό άλμα προς το άρρητο. Ο Θεός δεν μας αναγκάζει να υποταχθούμε στην αλήθεια που Αυτός αποκαλύπτει. Σέβεται την ελευθερία μας. Τελικά πάντως, αυτή η πίστη προσδιορίζει την ορθόδοξη συνείδηση, ανοίγοντας απέραντους ορίζοντες στην ορθόδοξη σκέψη και βιοτή.

Αύτή την πεποίθηση στην Ανάσταση μας καλεί ιδιαίτερα σήμερα η Εκκλησία μας να ανανεώσουμε. Να δυναμώσουμε τη πίστη μας «εις έναν Κύριο […] σταυρωθέντα και αναστάντα». Όταν η αναστάσιμη βεβαιότητα ατονεί, τότε η κοινότητά μας, έστω και αν ονομάζεται «χριστιανική», εκφυλίζεται. Μεταβάλλεται σε απλό κοινωνικό, έστω φιλανθρωπικό σύνολο, θρησκειοποιημένο, που εξωτερικά μόνο συνδέει τα μέλη του. Δεν είναι πια Εκκλησία που ανυψώνει προς τα άνω, προς το Θεό, που ενώνει τον πιστό με το Χριστό. Όσο ουσιαστικότερη και, εντονότερη είναι η βίωση και η αναγγελία του μυστηρίου του Πάσχα, του γεγονότος της Αναστάσεως, τόσο η παρουσία και η ακτινοβολία της Εκκλησίας καθίσταται αυθεντικότερη και πιο ευεργετική για ολόκληρη την ανθρωπότητα.

Προσβλέποντας στον αναστάντα Κύριο, στον οποίο έχει δοθεί «πάσα εξουσία εν ούρανώ και επί γης», προγευόμαστε την Ανάσταση στην καθημερινότητα. Ακόμη κι όταν διαπιστώνουμε μαζί με τον Ψαλμωδό: ότι «περιέσχον με ωδύνες θανάτου, και χείμαρροι ανομίας εξετάραξάν με, ωδίνες αδου περιεκύκλωσάν με, προέφθασάν με παγίδες θανάτου» νιώθουμε μέσα μας μια μυστική δύναμη αντιστάσεως σε κάθε μορφή διαφθοράς και παρακμής.

Το πιο βέβαιο γεγονός, η προσμονή του τέλους της επίγειας διαδρομής μας -από ασθένεια, ατύχημα ή γηρατειά- φωτίζεται ήρεμα. Για όποιον πιστεύει στην ανάσταση, το μέλλον υπερβαίνει το σύνορο του επιγείου θανάτου. «Διό ουκ εκκακούμεν (δεν χάνουμε το θάρρος μας), αλλ’ ει ο έξω υμών άνθρωπος διαφθείρεται, αλλ’ ο έσωθεν ανακαινούται ημέρα και ημέρα» (Β’ Κορ. 4:16). Όποιος έχει τον σταυρωθέντα και αναστάντα Εμπνευστή, Στήριγμα, «Κύριο», βιώνει ό,τι πιο πολύτιμο και δυνατό μπορεί κανείς να ζήσει.

Αλλά υπάρχει και μια άλλη κρίσιμη για πολλούς χριστιανούς πλευρά: συχνά με τα χείλη αναφερόμαστε στην Ανάσταση, αλλά το ήθος μας και η καθημερινή μας ζωή κινούνται στη σκιά του άδη, μακριά από το ολόλαμπρο φως του Πάσχα, σε χώρους σκοτεινούς, σε περιοχές υποκρισίας, ψεύδους, αδικίας, σκληρότητας, υποδουλώσεως στη δυναστεία ποικίλων παθών όταν περιφρονούμε στην πράξη τις συνέπειες της Αναστάσεως· όταν αντικαθιστούμε το αναστάσιμο φρόνημα με το φρόνημα της σαρκός.

Με το πασχάλιο γεγονός, «τα αρχαία πα­ρήλθε, ιδού γέγονε καινά τα πάντα», τονίζει ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος και προτρέπει τον καθένα μας: «την καλήν αλλοίωσιν αλλοιώθητι». Ο κάθε πιστός καλείται να βιώσει μια ουσιαστική αλλαγή προς το καλύτερο. Στην ευχή της προετοιμασίας για τη συμμετοχή στη θεία Ευχαριστία, στο σταυροαναστάσιμο Δείπνο στο οποίο κορυφώνεται η προσωπική σχέση με το Χριστό, ο άγιος Συμεών ο Μεταφραστής θέτει στα χείλη του κάθε πιστού: «Ο τη τριημέρω σου και ζωηφόρω αναστάσει τον πεπτωκότα προπάτορα αναστήσας, ανάστησόν με τη αμαρτία κατολισθήσαντα, τρόπους μοι μετανοίας υποτιθέμενος». Η λύση για να ξαναβρούμε τη λάμψη του ορθοδόξου φρονήματος και ήθους που καταυγάζονται από την Ανάσταση είναι η τίμια, συνεχής και έμπρακτη μετάνοια. Μια εσωτερική πορεία πνευματικής ανανεώσεως μέσα στην ιερότητα ειλικρινούς αυτοσυντριβής και ταπεινώσεως. Ανάβοντας την πασχαλινή μας λαμπάδα, καλούμεθα να ανοίξουμε διάπλατα την ύπαρξή μας, για να εισδύσει «φως εκ του ανεσπέρου φωτός» στη συνείδηση, τη βούληση και τις απόκρυφες πτυχές του υποσυνειδήτου μας, «στα κρυπτά της καρδίας», και να καθαρίσει από πάσης αμαρτίας «την εν σκότει ψυχήν μας υπάρχουσαν». Ώστε να γίνουμε άνθρωποι αληθινοί, ειλικρινείς, έντιμοι, δίκαιοι, φωτεινοί.

Στη σημερινή μεγάλη γιορτή η Ορθόδοξη Εκκλησία μας ξαναφέρνει ολοζώντανα, με όλη τη λαμπρότητα και την ένταση της λατρείας της, τη μεγαλειώδη αλήθεια: Χριστός Ανέστη! Για να μας καλέσει να απαντήσουμε, όχι μόνο με το στόμα μας αλλά με τη καρδιά, με τη βούλησή μας: Αληθώς Ανέστη! Και, ταπεινά, να δεηθούμε: «Πρόσθες ημίν πίστιν, Κύριε, εις την Ανάστασίν Σου». Για να χαρούμε την υπέρβαση του αδιεξόδου του θανάτου. Για να απορροφήσουμε κάτι από το ανέσπερο φως αλήθειας και ελπίδος που έφερες στην ανθρωπότητα. «Πρόσθες ημίν πίστιν, Κύριε, εις την Ανάστασίν Σου». Για να νιώσουμε κάτι από την ανεξάντλητη μεταμορ­φωτική δύναμή της. Και σε όσους ακόμα στέκουν διστακτικοί εμπρός σ’ αυτή την πίστη, άνοιξε, Κύριε, περάσματα στην καρδιά τους για να εισδύσουν οι ακτίνες της Αναστάσεώς Σου.

Το Πάσχα, αδελφοί μου, είναι μια έντονη κλή­ση για αφύπνιση· για να ανθίσει και πάλι και να καρποφορήσει η αναστάσιμη πίστη μας. Για να συντονισθούμε εκ νέου στον ορθόδοξο ρυθμό ζωής, να ξαναβρούμε το αναστάσιμο ήθος.

(Αναστασίου, Αρχιεπισκόπου Τιράνων και πάσης Αλβανίας, «Νυν πάντα πεπλήρωται φωτός».Εκδ. Μαΐστρος)