Το έγκλημα κατά της Κύπρου, τον Ιούλιο του 1974, παραμένει ανοικτή πληγή. Ο Μακάριος αντιμετώπισε τη συμφορά όρθιος και με σθένος αταλάντευτο. Η κατοχή συνεχίζεται όπως οι συνέπειες της. Ο Μακάριος είχε προβλέψει και λίγο πριν πεθάνει είχε αναφερθεί στον μακροχρόνιο αγώνα που θα ακολουθούσε. Σήκωσε το βάρος του πρώτου ιστορικού συμβιβασμού το 1977 με τις συμφωνίες υψηλού επιπέδου. Δεν είχε, όμως, αυταπάτες και είχε διακηρύξει στο αντικατοχικό συλλαλητήριο, δεκατρείς ημέρες πριν από το θάνατο του, τη συνέχιση του αγώνα. Απευθυνόμενος στο λαό, κατέθεσε την πολιτική του διαθήκη: «Ανεξαρτήτως χρόνου και ανεξαρτήτως θυσιών, μέχρι της φυγής του Τούρκου επιδρομέα από τα χώματά σου, μέχρι της νίκης του δικαίου σου. Και το δίκαιό σου θα νικήση».

Σε όλους τους ναούς της ελεύθερης Κύπρου σήμερα Κυριακή, 29 Ιουλίου 2018, τελέστηκε το μνημόσυνο του αοιδίμου προθιεράρχου. Ο Πανιερώτατος Μητροπολίτης Κωνσταντίας και Αμμοχώστου προέστη της Θείας Λειτουργίας και του μνημοσύνου στον Ιερό Ναό Αναστάσεως στη Σωτήρα.

Τελέστηκαν επίσης τα μνημόσυνα των ηρωικώς αγωνισαμένων κατά την εισβολή του 1974.