Η Απόκρια και ο Καρνάβαλος, Από+κρέας, Carne=κρέας και Vale=περνάει
Κυριακή της Απόκρεω σήμερα και η Εκκλησία μας επιτελεί ανάμνηση της Δευτέρας Παρουσίας του Κυρίου. Ίσως φανεί παράξενο το γεγονός ότι επιτελούνται αναμνήσεις από το μέλλον. Στην λειτουργική ζωή της Εκκλησίας όμως, οι αναμνήσεις δεν είναι μόνο από το παρελθόν. Στη Θεία Λειτουργία επιτελείται ανάμνηση όλων των γεγονότων της παρουσίας του Χριστού. Μια ευχή της Θείας Λειτουργίας αναφέρει τα γεγονότα: «…τοῦ Σταυροῦ, τοῦ τάφου, τῆς τριημέρου Ἀναστάσεως, τῆς εἰς οὐρανούς ἀναβάσεως, τῆς ἐκ δεξιῶν καθέδρας, τῆς Δευτέρας καί ἐνδόξου πάλιν παρουσίας». Η Θεία Λειτουργία είναι ανάμνηση και της Δευτέρας Παρουσίας.
Στις ημέρες μας, στο άκουσμα του όρου «Αποκριά», οι περισσότεροι υπονοούν τα καρναβάλια. Δεν γνωρίζουν ότι ο όρος «Αποκριά» είναι εκκλησιαστικός και δηλώνει τη χρονική στιγμή προετοιμασίας για τη νηστεία. Η Κυριακή αυτή ονομάζεται Αποκριά διότι τελειώνει η κρεοφαγία. Γι αυτό ονομάσθηκε αποκριά, αποχή δηλαδή από τα κρεατικά.
Η επομένη εβδομάδα είναι η Τυρινή όπου καταλύονται όλα τα αγαθά εκτός από το κρέας και προέχουν και στην διατροφή τα τυροκομικά. Την Τυρινή Εβδομάδα τηρείται ένα ιδιόμορφο είδος «νηστείας» το οποίο δεν το συναντάμε σε καμία άλλη ημέρα του έτους. Καταλύονται όλα τα αγαθά εκτός από το κρέας.
Η Τυρινή Εβδομάδα είναι ο προθάλαμος της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Είναι η «σαρακοστή» της σαρακοστής. Εάν η Μεγάλη Εβδομάδα για το έτος είναι όπως το Ιερό βήμα για τον Ναό και η Μεγάλη Τεσσαρακοστή ο κυρίως Ναός, τότε η Τυρινή Εβδομάδα είναι ο Πρόναος.
Η Τυρινή Εβδομάδα είναι ανάμνηση της ζωής των πρωτοπλάστων στον Παράδεισο. Η νηστεία από το κρέας έχει σκοπό να υπενθυμίσει τη ζωή στον Παράδεισο. Όπως ο Θεός έδωσε εντολή στους πρωτοπλάστους να απολαμβάνουν από όλα τα αγαθά του Παραδείσου εκτός από ένα, έτσι και στην Τυρινή Εβδομάδα χρησιμοποιούμε όλα τα αγαθά εκτός από το κρέας.
Η Τυρινή Εβδομάδα έχει παιδαγωγικό χαρακτήρα. Μας ετοιμάζει για τη νηστεία με τη μέθοδο της κλιμάκωσης. Πώς συμβαίνει αυτό; Την πρώτη εβδομάδα του Τριωδίου καταλύουμε όλα τα αγαθά, όλες τις ημέρες. Τη δεύτερη εβδομάδα καταλύουμε όλα τα αγαθά εκτός Τετάρτης και Παρασκευής. Την τρίτη εβδομάδα είναι η Τυρινή που νηστεύουμε μόνο το κρέας και αμέσως μετά, η επόμενη εβδομάδα είναι η καθαρά εβδομάδα, η πρώτη εβδομάδα της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Συνεπώς η Τυρινή Εβδομάδα γίνεται το μεταίχμιο από την κατανάλωση στη νηστεία και μας οδηγεί κλιμακωτά στη νηστεία της Μεγάλης Τεσσαρακοστής.
Βρισκόμαστε σε μια χρονική περίοδο, σε μια διάρκεια που ενώ για την Εκκλησία έχει αρχίσει το Τριώδιο, ο κόσμος επιδίδεται σε μεταμφιέσεις και καρναβάλια. Πολλοί Χριστιανοί μεταμφιέζονται. Οι ίδιοι που ενδύθηκαν τον Χριστό με το βάπτισμα, οι ίδιοι φοράνε καρναβαλική αμφίεση.
Η Εκκλησία δεν συμφωνεί με τις μεταμφιέσεις και τα καρναβάλια, όχι μόνο επειδή αυτά είναι παγανιστικά και ειδωλολατρικά έθιμα, αλλά διότι διαφωνεί με την απόκρυψη, με την εξαφάνιση του προσώπου. Η Εκκλησία προβάλλει και τιμά το ανθρώπινο πρόσωπο. Το κρύψιμο του προσώπου δηλώνει ντροπή, είναι αποτέλεσμα της αμαρτίας. Οι πρωτόπλαστοι κρύφτηκαν από το Θεό μετά την πτώση τους στην αμαρτία.
Τη Μεγάλη Τρίτη το βράδυ θα ακούσουμε το τροπάριο της Κασσιανής να περιγράφει με ποιητική ζωντάνια το κρύψιμο της Εύας, που μόλις άκουσε τα βήματα του Θεού στον παράδεισο, κρύφτηκε από τον φόβο της: «Θα φιλήσω» λέει, «με τιμή τα άχραντα πόδια σου», τα πόδια του Θεού. Ποιά είναι αυτά τα πόδια; Είναι τα πόδια εκείνα «των οποίων, μόλις άκουσε το βράδυ, η Εύα τον ήχο των πατημασιών στ’ αυτιά της, κρύφτηκε από τον φόβο της».
Αυτό το κρύψιμο, αυτή η απόκρυψη του ανθρώπου, είναι αποτέλεσμα της αμαρτίας. Η Κυριακή της Τυρινής προβάλλει αυτό το θλιβερό γεγονός, το κρύψιμο του ανθρώπου από τον Θεό και την εξορία του ανθρώπου από τον Παράδεισο.
Η μουσουλμανική ανατολή επιβάλλει την απόκρυψη του γυναικείου προσώπου. Η καταναλωτική δύση επιδιώκει την τεχνητή παραμόρφωση με την χρήση πλαστικών μεθόδων. Η Εκκλησία προβάλλει και τιμά το ανθρώπινο πρόσωπο. Ο άνθρωπος είναι πλασμένος κατ’ εικόνα Θεού.
Η χρήση προσωπείου (μάσκας) αφανίζει το σχήμα του ανθρωπίνου προσώπου, τα ιδιαίτερα και μοναδικά χαρακτηριστικά κρύβονται, το χαμόγελο και η έκφραση των συναισθημάτων χάνονται. Η κάλυψη του προσώπου είναι δείγμα της υποκρισίας και της αντικοινωνικότητας. Απόκρυψη όπου κυριαρχεί η αθυμία (κόμπλεξ) και η ντροπή.
Ακόμη και στο μυστήριο του θανάτου διαπιστώνεται η κάλυψη του προσώπου του νεκρού: «Δέν τολμοῦμε νά δοῦμε κατάματα τήν ἀλήθεια τοῦ θανάτου· γι’ αὐτό: – ἀπό τή μιά μεριά, εἴτε σκεπάζουμε τό πρόσωπο τοῦ νεκρού, γιά νά μήν τό ἀντικρύσωμε, εἴτε τό μακιγιάρομε, γιά νά τό παραστήσωμε ψεύτικα ζωντανό· – ἀπό τήν ἄλλη μεριά, προβάλλουμε τόν τρόμο καί τή φρίκη τοῦ θανάτου σαν τέχνη. Καί τήν ἐμπορευόμαστε ὡς θέαμα καί ἀνάγνωσμα» (Αρχιμ. Βασίλειος, Λειτουργικός Τρόπος, σ. 21).
Η Εκκλησία αποκαλύπτει και ανακαλύπτει το ανθρώπινο πρόσωπο, αναγνωρίζει και τιμά την μοναδικότητά του, διότι στο πρόσωπο του κάθε ανθρώπου συναντάμε τον Ίδιο το Θεό, ο κάθε άνθρωπος είναι μοναδικό πρόσωπο και πλασμένος ως εικόνα Θεού.