Βρισκόμαστε, εδώ και λίγες ημέρες, στο στάδιο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Είναι περίοδος αυστηρής νηστείας, εκτενών ιερών ακολουθιών και γενικώς πνευματικής περισυλλογής και μετάνοιας. Διανύουμε ήδη τη δεύτερη εβδομάδα της πνευματικής και κατανυκτικής αυτής περιόδου. Η Β΄ Κυριακή της Σαρακοστής έχει αφιερωθεί στον επίσκοπο Θεσσαλονίκης άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά, υπερασπιστή και στύλο της ορθόδοξης πίστης κατά την περίοδο των λεγομένων “ησυχαστικών ερίδων” το 14ο αιώνα. Κεντρικό σημείο της ορθόδοξης πνευματικότητας η νηστεία, η προσευχή και η έντονη άσκηση της ελεημοσύνης. Αυτά βοηθούν τον εσωτερικό καθαρμό. Πρότυπο ο Αγ. Γρηγόριος ο Παλαμάς. Στο πρόσωπό του συγκεντρώνεται σοφία και γνώση, που ανθίζουν από μια βαθειά ορθόδοξη πίστη.

Στην Α’ Οικουμενική Σύνοδο οι Άγιοι Πατέρες θέσπισαν την 40ήμερη νηστεία προ του Πάσχα, κατά μίμηση της 40ήμερης νηστείας του Κυρίου στην έρημο, ώστε προετοιμασμένοι με προσευχές και ελεημοσύνες, με νηστείες και αγρυπνίες, με δάκρυα και εξομολόγηση και καθαρή συνείδηση, να εορτάσουμε τις άγιες ήμερες των Παθών και της Αναστάσεως του Κυρίου μας.

Η σημασία της Νηστείας στον πνευματικό αγώνα

Νηστεύουμε για τα ιδικά μας αμαρτήματα, λέει ο Άγιος Χρυσόστομος, και όχι για το Πάσχα ή τη Σταύρωση του Κυρίου μας. Η αξία της νηστείας, τονίζεται από τον Μέγα Βασίλειο, είναι πολύ μεγάλη:

«Η νηστεία έχει ηλικία ίση με την ανθρωπότητα, διότι νομοθετήθηκε στον Παράδεισο. Από τον καρπό του δένδρου… δεν θα φάγετε, είπε ο Θεός στους Πρωτοπλάστους. Και επειδή δεν τηρήθηκε η νηστεία αυτή, εκδιωχθήκαμε από τον Παράδεισο… Ο Μωυσής μετά από νηστεία έλαβε τις πλάκες του Νόμου στο Σινά. Ο Ησαύ για λίγο φαγητό πώλησε τα πρωτοτόκια στον Ιακώβ. Η νηστεία έκανε ακατανίκητο τον Σαμψών.

Η νηστεία γεννά Προφήτες, κάνει ισχυρότερους τους ισχυρούς, κάνει σοφούς τους νομοθέτες. Η νηστεία αγιάζει τον αφιερωμένο στον Θεό και καθιστά τον Ιερέα ικανό να προσφέρει θυσία. Η νηστεία έσβησε τη δύναμη του πυρός, έφραξε στόματα λεόντων, αναβιβάζει την προσευχή στον ουρανό. Η νηστεία είναι πρόοδος των οίκων, μητέρα της υγείας, παιδαγωγός των νέων, στολισμός των πρεσβυτέρων…

Του νηστεύοντος οι οφθαλμοί είναι ήρεμοι, το βάδισμα σεμνό, το πρόσωπο σοβαρό, οι λόγοι του μετρημένοι, η καρδία του καθαρά… Αν θέλεις να κάνεις ισχυρό το πνεύμα σου, χαλιναγώγησε με νηστεία την σάρκα σου… Μην νομίσεις ότι η νηστεία περιορίζεται στις τροφές. Πραγματική νηστεία είναι η νηστεία των πέντε αισθήσεων. Τι το όφελος να νηστεύεις από τροφές και να ευρίσκεσαι σε φιλονικίες ή διαμάχες με τους δικούς σου, να κατατρώγεις τον αδελφό σου με την γλώσσα σου, να βλέπεις άσεμνα θεάματα, να ακούεις μουσική ή πράγματα που σε βλάπτουν και να μεθά η ψυχή σου όχι με οίνο, αλλά με θυμό!…».