Ρένος Κωνσταντίνου, θεολόγος

Ο απόστολος των εθνών Παύλος στην προς Εφεσίους επιστολή του αναφέρει: «Βλέπετε ουν πώς ακριβώς περιπατείτε, μη ως άσοφοι, αλλ’ ως σοφοί,  εξαγοραζόμενοι τον καιρόν, ότι αι ημέραι πονηραί εισί » (Εφ. 5, 15-16), δηλαδή «να προσέχετε, λοιπόν, καλά πως ζείτε, μη ζείτε ως ασύνετοι αλλά ως συνετοί. Να χρησιμοποιείτε σωστά το χρόνο σας, γιατί ζούμε σε πονηρούς καιρούς». Η προτροπή αυτή του αποστόλου Παύλου για σωστή χρήση του χρόνου της επίγειας μας ζωής, είναι όσο ποτέ άλλοτε επίκαιρη. Άλλωστε κατά κοινή ομολογία ζούμε σε δύσκολους και χαλεπούς καιρούς.

Ο χρόνος είναι ένα μεγάλο κεφάλαιο στην ζωή του ανθρώπου. Διέπει τη ζωή και την υπόσταση μας. Διέπει την φύση και τον κόσμο ολόκληρο. Θεωρούμε τον χρόνο ως κάτι αυτονόητο στη ζωή μας. Όταν όμως μας ζητηθεί να περιγράψουμε τον χρόνο και να τον ορίσουμε, θα διαπιστώσουμε αδυναμία να το πράξουμε. Οι αρχαίοι Έλληνες ζούσαν τον χρόνο ως κάτι αυτονόητο χωρίς να πολυπραγμονούν την ταυτότητα του. Εκείνο που θα λέγαμε ότι απασχολεί τον άνθρωπο είναι η ωφέλιμη αξιοποίηση του χρόνου. Αυτό παρουσιάζεται ιδιαίτερα έντονο στην σημερινή βιομηχανική κοινωνία. Φυσικά ο κάθε άνθρωπος προσπαθεί να αξιοποιήσει τον χρόνο του όπως αυτός νομίζει ότι είναι σωστό. Άλλοι προσπαθούν να χρησιμοποιήσουν τον χρόνο τους για να μορφωθούν, άλλοι για προαχθούν στην πνευματική ζωή, άλλοι για να πλουτίσουν κ.ο.κ.

Ένα μέρος από τον συνολικό μας χρόνο είναι και ο ελεύθερος χρόνος. Ελεύθερος χρόνος είναι ο αυτοδιαθέσιμος, προσωπικός, χωρίς υποχρεώσεις χρόνος, μετά από τις διάφορες, κυρίως επαγγελματικές, υποχρεώσεις του ανθρώπου. Είναι ένα σύνολο δραστηριοτήτων στις οποίες επιδίδεται το άτομο με την θέληση του, για να αναπαύεται, να ενημερώνεται, να μορφώνεται, να αθλείται, να δημιουργεί, να συμμετέχει στις διάφορες κοινωνικές εκδηλώσεις, ύστερα από την απαλλαγή από τις διάφορες υποχρεώσεις του. Ο ελεύθερος χρόνος είναι αναγκαίος για τον άνθρωπο. Αποτελεί αναμφίβολα βιολογική και ψυχολογική ανάγκη.

  Ο  χρόνος της παρούσας ζωής και ιδιαίτερα ο ελεύθερος χρόνος πρέπει να αξιοποιείται σωστά. Σίγουρα ένα μεγάλο μέρος του χρόνου μας αφιερώνεται σε επαγγελματικές υποχρεώσεις. Αυτό βέβαια είναι απαραίτητο για την επιβίωσή μας. Επιπλέον η εργασία κατά τη γνωστή ρήση, είναι προσευχή, όταν γίνεται σωστά. Ακόμη η εργασία προσφέρει τη χαρά της δημιουργίας.

 Γενικά όμως ο χρόνος πρέπει να αξιοποιείται δημιουργικά, για την πνευματική μας προκοπή και την άσκηση φιλανθρωπίας. Ο χρόνος μας αξιοποιείται σωστά όταν ο άνθρωπος ηρεμεί, απαλλάσσεται απο το άγχος, ξεκουράζεται,  ειρηνεύει, προσεύχεται και ασκείται πνευματικά.  Η ανάγνωση ψυχωφελών βιβλίων και εντύπων, οι εκπομπές που ωφελούν, οι επισκέψεις σε μουσεία και ιστορικούς χώρους, σε μοναστήρια και εκκλησίες και διάφορες άλλες παρόμοιες δραστηριότητες, καλλιεργούν πνευματικά, επιμορφώνουν, ψυχαγωγούν σωστά και ξεκουράζουν. Επιπλέον, ιδιαίτερα κατά τον ελεύθερο χρόνο, πρέπει ο άνθρωπος να έρχεται σε επαφή με τον συνάνθρωπό του, ιδιαίτερα αυτόν που χρειάζεται βοήθεια (επίσκεψη σε νοσοκομεία, γηροκομεία, ευαγή ιδρύματα κ.α). Έτσι νοιώθει την χαρά της προσφοράς και της ανθρώπινης επικοινωνίας. Ακόμη η άθληση, αλλά και διάφορες άλλες δραστηριότητες (γυμναστική, κολύμβηση, στίβος, ομαδικά παιχνίδια, χόμπι κ.α) εξασφαλίζουν σωματική και ψυχική υγεία. Τέλος η επαφή με την φύση (εκδρομές στο βουνό, περίπατος στο δάσος, εκδρομή στη θάλασσα κ.α) ηρεμεί και αναζωογονεί.

Ο χρόνος λοιπόν δεν πρέπει να διανύεται ως κενός χρόνος, αλλά χρειάζεται θετικό προσανατολισμό. Και ο προσανατολισμός αυτός κερδίζεται με την θρησκευτική ζωή, που αποτελεί τη τρίτη διάσταση της κοινωνικής ζωής. Η Εκκλησία είναι η Κιβωτός της Σωτηρίας και παρέχει στα παιδιά της, τη δυνατότητα για πνευματική τελείωση. Στην Εκκλησία ολόκληρος ο χρόνος προσλαμβάνει εορταστικό χαρακτήρα. Ιδιαίτερα όμως ξεχωρίζουν οι αργίες των Κυριακών και των μεγάλων εορτών. Ο εορτασμός εδώ δεν είναι κενός χρόνος, αλλά χρόνος καταπαύσεως της εργασίας και εντονότερης ενεργοποιήσεως στο επίπεδο της πνευματικής ζωής. Οι λατρευτικές ευκαιρίες που προσφέρει η Εκκλησία μας (Θεία Λειτουργία, Εσπερινός, κ.α), παρέχουν την δυνατότητα στον κάθε πιστό, για επικοινωνία με τον Θεό, ηρεμία και αγιασμό.