Οι Άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος (11 ΜΑΪΟΥ)
Ρένος Κωνσταντίνου, θεολόγος
Οι άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος ήταν αδέλφια και κατάγοντας από τη Θεσσαλονίκη. Αποτελούν δύο από τις σπουδαιότερες προσωπικότητες της Εκκλησίας και της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας γενικότερα κατά τον 9ο αιώνα. Ο πατέρας τους ήταν αξιωματούχος του Βυζαντίου στη Θεσσαλονίκη. Ο μικρότερος Κωνσταντίνος (Κύριλλος) γεννήθηκε περί το 827, ενώ ο μεγαλύτερος αδελφός του Μεθόδιος το 815.
Έχασαν τον πατέρα τους σε μικρή ηλικία, αλλά ο λογοθέτης Θεόκτιστος ανέλαβε υπό την κηδεμονία του τον Κωνσταντίνο και φρόντισε να σπουδάσει στην Κωνσταντινούπολη. Αντίθετα ο Μεθόδιος προτίμησε τον διοικητικό κλάδο και διορίστηκε «διοικητής σλαβικής τινός ηγεμονίας». Στην Κωνσταντινούπολη ο Κωνσταντίνος προφανώς μαθήτευσε κοντά στον Φώτιο και πιθανότατα τον διαδέχτηκε όταν ο Φώτιος διορίστηκε πρωτοσπαθάριος. Ορισμένες όμως δυσάρεστες καταστάσεις, ανάγκασαν τον Κωνσταντίνο να καταφύγει στη Μονή του Ολύμπου Βιθυνίας, όπου προηγουμένως, οικειοθελώς είχε καταφύγει και ο αδελφός του Μεθόδιος.
Ο Μέγας Φώτιος, όταν έγινε Πατριάρχης, ανέθεσε στους δύο αδελφούς αποστολή στους Χαζάρους προς υποστήριξη της χριστιανικής πίστης ενάντια στον Ιουδαϊσμό και Μωαμεθανισμό. Όταν επέστρεψαν άπ’ αυτή την αποστολή τους ο μεν Μεθόδιος έγινε ηγούμενος της Μονής Πολυχρονίου, ο δε Κωνσταντίνος διορίστηκε καθηγητής της φιλοσοφίας στην Πατριαρχική Σχολή των Αγίων Αποστόλων.
Περί το 862 μ.Χ. κατέφθασε στην Κωνσταντινούπολη πρεσβεία από το κράτος της Μοραβίας, σταλμένη από τον ηγεμόνα Ραστισλάβο, ο οποίος ζητούσε Ιεραποστόλους, γνώστες της σλαβικής, που θα κήρυτταν τον χριστιανισμό στους Μοραβούς. Το Ιεραποστολικό αυτό έργο ανατέθηκε στους δύο αδελφούς, πού ήταν και καλοί γνώστες της σλαβικής γλώσσας. Ο Κωνσταντίνος (Κύριλλος) εμπνεύστηκε αλφάβητο γνωστό ως «γλαγολιτικό ή «κυριλλικό». Οι Άγιοι με τους μαθητές τους μετάφρασαν στο αλφάβητο αυτό την Αγία Γραφή και τα λειτουργικά βιβλία. Μετά τους Μοραβούς, βαπτίστηκαν και χριστιανοί οι Βούλγαροι, με πρώτο τον ηγεμόνα τους Βόρη.
Παρά τις δυσχέρειες πού παρενέβαλλαν Φράγκοι επίσκοποι το έργο των Βυζαντινών Ιεραποστόλων ευοδώθηκε. Δυστυχώς όμως, ο Κωνσταντίνος πέθανε την 14η Φεβρουαρίου 869 στη Ρώμη, όπου είχαν πάει μετά από πρόσκληση του Πάπα Νικολάου Α’, αφού προηγουμένως είχε γίνει μοναχός με το όνομα Κύριλλος. Τάφηκε στη Βασιλική του Άγιου Κλήμεντος. Όλο το έργο τότε έπεσε στις πλάτες του Μεθοδίου. Δυστυχώς όμως για τον Μεθόδιο ή πολιτική κατάσταση είχε αλλάξει ριζικά στη Μοράβια και εις βάρος του Ιεραποστολικού έργου. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να συλληφθεί ο Μεθόδιος και να φυλακιστεί σ’ ένα μοναστήρι της Βαυαρίας στον Μέλανα Δρυμό για τρία χρόνια. Απελευθερώθηκε χάρη στην επέμβαση του Πάπα Ιωάννη Η’. Κατόπιν πάλι συνάντησε δυσκολίες από τον φράγκικο κλήρο και ιδίως στη χρήση της σλαβικής γλώσσας στη Θεία Λειτουργία, για την οποία τελικά έλαβε την επικύρωση του Πάπα.
Μετά από πρόσκληση του αυτοκράτορα Βασιλείου Α’, ο Μεθόδιος πήγε στην Κωνσταντινούπολη (882), όπου έγινε δεκτός με εγκαρδιότητα. Έπειτα από δύο χρόνια, στίς 6 Απριλίου 884, ο Μεθόδιος πέθανε, αφήνοντας διάδοχο του τον Μοραβό μαθητή του Γοράζδο.
Δίκαια οι άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος θεωρούνται και είναι οι φωτιστές των Σλάβων.