Είναι γενικά αποδεκτό ότι η κρίση θεσμών και αξιών της εποχής μας και η ταραχές, οι πόλεμοι, οι συγκρούσεις και κοινωνικές ανακατατάξεις δημιουργούν μια ιδιάζουσα κατάσταση στον άνθρωπο και γίνεται επιτακτική η ανάγκη για αυθεντικά στηρίγματα. Γι’ αυτό και η αναφορά στους Αγίους είναι ιδιαίτερα επίκαιρη και πολύτιμη.

Η τάξη των Αγίων εμφανίζεται στην Εκκλησία μετά την Ανάληψη του Κυρίου μας, με πρώτο Άγιο τον Κύριο μας που είναι πηγή της αγιότητας. Η ονομασία Άγιος δόθηκε αρχικά στους Μάρτυρες και μετά το τέλος των διωγμών δόθηκε και σε αυτούς που διακρίθηκαν στην αγία ζωή.

Η Εκκλησία σύμφωνα με την Ζ’ Οικ. Σύνοδο σέβεται και τιμά τους Αγίους ενώ λατρεία αποδίδει μόνο στον Τριαδικό θεό. Προσκυνούμε τις εικόνες των Αγίων τιμητικά (η προσκύνηση διαβαίνει στο πρωτότυπο και όχι στο υλικό της εικόνας κατά τον Δαμασκηνό) και του Χριστού λατρευτικά (τιμητική- λατρευτική προσκύνηση).

Η Εκκλησία την τιμή αυτή προς στους Αγίους την εκδηλώνει:

Α. Με την ανέγερση Ναών στο όνομα τους.

Β. Με την προσκύνηση των ιερών εικόνων και λειψάνων τους.

Γ. Με την θέσπιση εορτών προς τιμή τους (α. επετείους του Μαρτυρίου του ή της κοιμήσεως Κάποιου Αγίου, β. Συνάξεις, γ. Ευρέσεις και ανακομιδές ή μετακομιδές αγίων λειψάνων, δ. Επέτειοι θαυμάτων και σπουδαίων γεγονότων από τη ζωή της Εκκλησίας ή των Αγίων)

Δ. Με την συγγραφή ασματικών ακολουθιών, εγκωμίων

Ε. Με την επίκληση των πρεσβειών τους και την πίστη στην μεσιτεία τους προς το Θεό.

Τάξεις των Αγίων:

1) Μετά τον Κύριο την θέση κατέχει η Θεοτόκος. Το κύριο όνομα της μητέρας Χριστού είναι Μαριάμ, τα υπόλοιπα άλλα είναι επίθετα-προσωνυμίες που δείχνουν τις ιδιότητες ή και τα χαρίσματα της.

2) Μετά την Παναγία έπονται οι άγιοι Άγγελοι

3)Μετά τους Αγγέλους έχει θέσει ο Πρόδρομος. Αναγνωρίζεται ως ο μεγαλύτερος των Προφητών (κάθε Τρίτη είναι υμνολογικά αφιερωμένη, στη μνήμη του και τιμάται έξι φορές το χρόνο.

4) Ακολούθως είναι η τάξη των Αποστόλων. Εξελέγησαν από τον Κύριο και τον υπηρέτησαν μέχρι θανάτου. Έγιναν φορείς της εν Χριστώ αποκαλύψεως και αποτελούν τα θεμέλια της Εκκλησίας. Εκτός από τους δώδεκα, ο Χριστός διάλεξε και άλλους εβδομήκοντα, οι οποίοι συμπλήρωναν το έργο των δώδεκα. Η εκκλησία τιμά τον καθένα σε ιδιαίτερη ημερομηνία του έτους αλλά και όλους μαζί στις 30 Ιουνίου και τους Εβδομήκοντα στις 4 Ιανουαρίου.

5) Έπειτα έχουμε την τάξη των Ισαποστόλων οι οποίοι αφιέρωσαν τη ζωή τους στη διάδοση του Χριστιανισμού. Τέτοιοι είναι: η Αγία Φωτεινή η Σαμαρείτιδα, η Αγία Θέκλα ,οι Άγιοι Κωνσταντίνος και Ελένη, ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός και άλλοι.

6) Έπονται οι Άγιοι Ιεράρχες και γενικά οι κληρικοί όλων των βαθμίδων οι οποίοι διακρίνονται για την αφοσίωση τους στην Εκκλησία, για την αγιότητα του βίου τους και για την διδασκαλία τους.

7) Μετά τους Ιεράρχες έχουν θέση οι Μάρτυρες. Είναι οι Χριστιανοί που διώχτηκαν και βασανίστηκαν για την πίστη τους στο Χριστό και τελικά μαρτύρησαν. Το μαρτύριο είναι αποτέλεσμα ομολογίας της πίστεως στο Χρίστο. Είναι εθελούσια μίμηση του πάθους του Κυρίου. Ως πρώτος Μάρτυρας κατατάσσεται ο αρχιδιάκονος Στέφανος.

8) Οι Ομολογητές. Ομολογητές είναι αυτοί οι οποίοι ομολόγησαν τον Χριστό αλλά δεν μαρτύρησαν είτε γιατί οι διώκτες τους δεν τους βασάνισαν ώστε να πεθάνουν, είτε γιατί σταμάτησε η δίωξη τους και πέθαναν τελικά με φυσικό θάνατο.

9) Απολογητές. Ονομάζονται έτσι όσοι υπερασπίστηκαν το Χριστιανισμό και την αλήθεια μπροστά σε Αυτοκράτορες και γενικότερα μπροστά στη πολιτική ρωμαϊκή εξουσία. Απολογητές έχουμε και κατά την περίοδο του Μωαμεθανισμού.

10) Όσιοι. Σε αυτήν την τάξη ανήκουν οι μοναχοί, οι ασκητές και οι αναχωρητές

11) Οι Δίκαιοι. Όλοι όσοι έζησαν προ Χριστού σύμφωνα με το θείο νόμο και με την ελπίδα, της ελεύσεως του Μεσσία: προπάτορες, θεοπάτορες, προφήτες, πατριάρχες, βασιλείς.

Τελειώνοντας, να αναφέρουμε ότι όλοι μας πρέπει ως χριστιανοί να εορτάζουμε τη μνήμη του Αγίου που φέρουμε το όνομα του και να αγωνιζόμαστε να τον μιμηθούμε, ζώντας με κέντρο πάντοτε τον θεάνθρωπο Χριστό.

Ρένος Κωνσταντίνου, θεολόγος